Ninateka - Trzej kompozytorzy - Alfabet

Technika kompozytorska, która jest wizytówką Lutosławskiego i znakiem rozpoznawczym jego twórczości, począwszy od Gier weneckich (1961). Oznacza celowe działanie twórcy, zmierzające do zostawienia w utworze przestrzeni dla zdarzeń losowych lub wyborów dokonywanych przez interpretatorów. Kompozytor odnalazł dzięki niej oryginalny sposób organizacji faktury i rytmu, który pozwala wykonawcom na pewną swobodę w realizacji własnych partii i uniezależnia ich przebieg czasowy od gry reszty zespołu, co daje w rezultacie niezwykle ciekawe efekty brzmieniowe i ekspresyjne. W partyturach Lutosławskiego odcinki aleatoryczne zaznaczone są jako ad libitum, w przeciwieństwie do fragmentów dyrygowanych i zsynchronizowanych – a battuta. Pamiętać trzeba, że aleatoryzm twórcy Gier weneckich nie jest tożsamy z improwizacją i nie podlega całkowicie przypadkowi, jak to ma miejsce przy rzucie kostką (łac. alea – kostka do gry) i to m.in. dlatego określa się go jako „kontrolowany”.