Pentasonata na fortepian
Opis materiału
W 1984 roku Panufnik skomponował Pentasonatę – swój trzeci
i ostatni utwór przeznaczony na fortepian solo. Jej powstanie nie miało związku
z żadnym kompozytorskim zamówieniem i być może dlatego premiera utworu odbyła
się dopiero pięć lat później.
Konstrukcja Pentasonaty jest połączeniem geometrycznych fascynacji kompozytora z odwołaniem do tradycji gatunku sonaty, co znalazło swój wyraz w tytule utworu. Przedrostek penta odnosi się do podziału utworu na pięć sekcji (w ramach jednoczęściowej całości) oraz do użycia skali pentatonicznej, która wyznacza rozwój melodyczny dzieła (warstwę harmoniczną określa trzydźwiękowa komórka E–F–H). Kompozytor zastosował również pięciomiarowe metrum we wszystkich częściach utworu, z wyjątkiem centralnej, która ma charakter improwizacyjny i nie posiada oznaczenia metrycznego.
Nawiązanie do budowy formy sonatowej sprowadza się natomiast do tego, że pierwszy odcinek Pentasonaty pełni rolę analogiczną do pierwszego tematu w allegrze sonatowym (allegretto scherzoso, molto ritmico), odcinek drugi funkcjonuje jak temat drugi o odmiennym charakterze (andantino amoroso, molto cantabile), centralna część dzieła to rodzaj przetworzenia (contemplativo, molto rubato), a całość zamyka repryza, przywołująca najpierw temat drugi, a na końcu pierwszy.
Utwór zbudowany jest ściśle symetrycznie na wzór palindromu, z osią symetrii umieszczoną centralnie w części trzeciej. Podobnie jak w innych dziełach Panufnika, niezwykle precyzyjna struktura kompozycji łączy się z bogatą gamą odcieni ekspresyjnych: odcinki skrajne są żartobliwe w nastroju, części druga i czwarta – liryczne, a w centralnej partii dzieła dominuje atmosfera skupienia i kontemplacji.
Konteksty
W swej wnikliwej analizie Pentasonaty Panufnika Krzysztof Baculewski podkreślał, że eksponowanie przez kompozytora związków swego utworu z dwutematową sonatą klasyczną ma charakter przekorny. Istota kompozycji tkwi raczej, zdaniem Baculewskiego, w wewnętrznej „logice pojawiania się określonych porządków”.
Konstrukcja Pentasonaty jest połączeniem geometrycznych fascynacji kompozytora z odwołaniem do tradycji gatunku sonaty, co znalazło swój wyraz w tytule utworu. Przedrostek penta odnosi się do podziału utworu na pięć sekcji (w ramach jednoczęściowej całości) oraz do użycia skali pentatonicznej, która wyznacza rozwój melodyczny dzieła (warstwę harmoniczną określa trzydźwiękowa komórka E–F–H). Kompozytor zastosował również pięciomiarowe metrum we wszystkich częściach utworu, z wyjątkiem centralnej, która ma charakter improwizacyjny i nie posiada oznaczenia metrycznego.
Diagram i nota programowa do Pentasonaty
Nawiązanie do budowy formy sonatowej sprowadza się natomiast do tego, że pierwszy odcinek Pentasonaty pełni rolę analogiczną do pierwszego tematu w allegrze sonatowym (allegretto scherzoso, molto ritmico), odcinek drugi funkcjonuje jak temat drugi o odmiennym charakterze (andantino amoroso, molto cantabile), centralna część dzieła to rodzaj przetworzenia (contemplativo, molto rubato), a całość zamyka repryza, przywołująca najpierw temat drugi, a na końcu pierwszy.
Utwór zbudowany jest ściśle symetrycznie na wzór palindromu, z osią symetrii umieszczoną centralnie w części trzeciej. Podobnie jak w innych dziełach Panufnika, niezwykle precyzyjna struktura kompozycji łączy się z bogatą gamą odcieni ekspresyjnych: odcinki skrajne są żartobliwe w nastroju, części druga i czwarta – liryczne, a w centralnej partii dzieła dominuje atmosfera skupienia i kontemplacji.
Konteksty
W swej wnikliwej analizie Pentasonaty Panufnika Krzysztof Baculewski podkreślał, że eksponowanie przez kompozytora związków swego utworu z dwutematową sonatą klasyczną ma charakter przekorny. Istota kompozycji tkwi raczej, zdaniem Baculewskiego, w wewnętrznej „logice pojawiania się określonych porządków”.
Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18.
SKOMENTUJ
comments powered by Disqus