autor scenografii:
Anna Wunderlich, Katarzyna Nesteruk
kostiumy:
Ewa Machulska
muzyka:
Marcin Masecki, Ziv Ravitz, Garth Stevenson
aktor:
Jan Englert (Peter Kadar, profesor medycyny), Beata Ścibakówna (Anna, żona Petera Kadara), Edyta Olszówka (Dr Eszter Palos, lekarka), Piotr Adamczyk (Dr Zoltan, asystent profesora), Wiesław Komasa (Dr Szekeres, lekarz), Zofia Zborowska (pielęgniarka)
scenariusz:
Jan Englert
Opis
Jan Englert świętuje półwiecze aktorstwa. Z tej okazji w Teatrze Telewizji reżyseruje oraz gra główną rolę w Przygodzie Sándora Máraiego. O tekście węgierskiego prozaika mówi, że to zawodowa gratka, a o jubileuszu, że to wejście jedną nogą do trumny.
Jan Englert mówił w zapowiedzi premiery, że może zagrać „pełnowymiarową
postać człowieka, który chowa swoje stany emocjonalne, uczucia, choroby, nie
epatuje nimi”. I taki jest też jego profesor Kádar: stoik rzucający bon moty („cnota
bywa pełna niebezpiecznej pychy”, „życie kruszy wielkie słowa”), powściągliwy lekarz i elegancki starszy
mężczyzna, trzymający nerwy na wodzy, chociaż życie w jego wystawnym domu sypie
się w gruzy. Żona chce go opuścić i odejść z jego najlepszym asystentem. Z tej
banalnej sytuacji Márai tworzy niejednoznaczną, pogłębioną
psychologicznie historię, wiele spraw – zgodnie z najlepszymi wzorcami
dramatopisarstwa – pozostawiając niedopowiedzianymi, w sferze domysłów, którą
wypełnić powinni widzowie.
Podobnie postępuje Englert. Ucieka od melodramatycznego tonu, stara się budować
nastrój; tam, gdzie nie staje słów, zastępować je zbliżeniami twarzy pogrążonych
w półmroku gabinetu, i muzyką. Zdaje się go bawić aktorskie wyzwanie: pokazać
jak największą skalę uczuć bohatera przy użyciu jak najmniejszego arsenału
środków. Ten godny brytyjskiego dżentelmena, mądry dystans ukazany w postawie
profesora Kádara jest niczym credo aktora na okrągłą rocznicę zawodowego życia.
Personalia Telewizyjny jubileusz Englert obchodził w „rodzinnym gronie”. W Przygodzie
partnerują mu żona – Beata Ścibakówna, Wiesław Komasa, z którym dzielił karierę
pedagogiczną w warszawskiej szkole teatralnej, dawni studenci – Piotr Adamczyk
i Zofia Zborowska. „Do przygotowania tego spektaklu zainspirował mnie Andrzej
Wajda – wyznawał reżyser. – I, pośrednio, Krystyna Janda”. W 2009 roku w Tataraku
Wajdy Englert grał lekarza, bohatera wywiedzionego m.in. z Nagłego wezwania Máraiego,
opowiadania, na kanwie którego prozaik napisał później sztukę Przygoda.
Janda obsadziła go w roli profesora Kádara w swojej inscenizacji Przygody przygotowanej w 2010 roku w
warszawskim Teatrze Polonia.
Głosy z
widowni Przyjęcie spektaklu Jandy było dość chłodne, recenzentka „Polityki”,
Aneta Kyzioł, zwracała uwagę, że „Broni się jedynie Jan Englert. (…) Jest to jednak zwycięstwo
osobowości Englerta. Aktor ze swoim dystansem i elegancją wydaje się stworzony
do opowiadania historii o upadku i powstawaniu z gruzów starzejących się,
niegdyś władczych mężczyzn. Dowodem świetna kreacja w spektaklu T.E.O.R.E.M.A.T. Grzegorza Jarzyny w TR. Także tutaj robią wrażenie
jego słowa o starości, która to – a nie śmierć – jest najtrudniejszym zadaniem
postawionym przed człowiekiem”. Także w telewizyjnym spektaklu Jan Englert grał
pierwsze skrzypce. W „Gazecie Wyborczej” Witold Mrozek pisał, że wciela się w
postać „powściągliwie i precyzyjnie”. Jako reżyser przedstawienia również
starał się zachować umiar, nie pozwalając, aby całość osunęła się w melodramat,
jak stało się to w Teatrze Polonia. W telewizyjnej produkcji ostał się
szlachetny rys, który kazał stwierdzić autorowi bloga „Okiem Widza”: „To bardzo wnikliwe studium relacji międzyludzkich,
silnie osadzone w realiach życia, znajomości natury ludzkiej, ale też
proponujące mocny dekalog wartości”.
Na
marginesie Przygoda stanowiła dramaturgiczny debiut
Sandora Máraiego.
Premiera odbyła się w 1940 roku na Scenie Kameralnej Teatru Narodowego w
Budapeszcie. Przedstawienie zagrano 350 razy. Bywało, że prezentowano je dwa
razy dziennie. Po wojnie komunistyczne władze zdjęły tytuł z afisza, a autora
chciały wyrugować z węgierskiej kultury. Przygoda
powróciła na rodzime deski dopiero po 1990 roku.
(ur. 1943) – aktor filmowy i teatralny, reżyser, absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, dziekan, później rektor tej uczelni (1987–1993), a następnie Akademii Teatralnej (1996–2002). Od 2003 roku jest szefem artystycznym Teatru Narodowego. Był związany z teatrami stołecznymi: Polskim, Współczesnym, Narodowym. Występował w przedstawieniach Jerzego Kreczmara (Gustaw w Dziadach kowieńskich Adama Mickiewicza, 1978), Erwina Axera (Leon w Matce Stanisława Ignacego Witkiewicza, 1970), Kazimierza Dejmka (Konrad w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego, 1980), Andrzeja Łapickiego (Gustaw w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, 1984), Macieja Prusa (tytułowy Ryszard III w tragedii Williama Shakespeare’a, 1993).
zobacz fotokonteksty
zobacz także
spektaklWideo59:34Apollo z Bellac | Adam Hanuszkiewicz
Najstarszy zachowany w całości spektakl Teatru Telewizji – oparty na głośnej sztuce Jeana Giraudoux, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Rzecz dla tych, którzy rozumieją, co to jest wdzięk i słyszą subtelności francuskiego walca „Domino”.
spektaklWideo59:34
Apollo z Bellac | Adam Hanuszkiewicz
Najstarszy zachowany w całości spektakl Teatru Telewizji – oparty na głośnej sztuce Jeana Giraudoux, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Rzecz dla tych, którzy rozumieją, co to jest wdzięk i słyszą subtelności francuskiego walca „Domino”.
spektaklWideo44:00Świadkowie albo nasza mała stabilizacja | Adam Hanuszkiewicz
Adaptacja sztuki Tadeusza Różewicza to doskonały przykład oryginalnego telewizyjnego stylu Adama Hanuszkiewicza: syntetyczna, minimalistyczna scenografia, znakomite aktorstwo, śmiały montaż.
spektaklWideo44:00
Świadkowie albo nasza mała stabilizacja | Adam Hanuszkiewicz
Adaptacja sztuki Tadeusza Różewicza to doskonały przykład oryginalnego telewizyjnego stylu Adama Hanuszkiewicza: syntetyczna, minimalistyczna scenografia, znakomite aktorstwo, śmiały montaż.
spektaklWideo58:26Wyszedł z domu | Jerzy Jarocki
Tadeusz Różewicz to jeden z kilku autorów, do których Jerzy Jarocki wracał przez całą karierę. W Teatrze Telewizji reżyser zaczął od sztuki mówiącej o kryzysie rodziny – „Wyszedł z domu”
spektaklWideo58:26
Wyszedł z domu | Jerzy Jarocki
Tadeusz Różewicz to jeden z kilku autorów, do których Jerzy Jarocki wracał przez całą karierę. W Teatrze Telewizji reżyser zaczął od sztuki mówiącej o kryzysie rodziny – „Wyszedł z domu”
słuchowiskoAudio1:24:06Proces | Franz Kafka
Jacek Woszczerowicz gra Józefa K. w Procesie Franza Kafki – słuchowisku Polskiego Radia z 1957 roku, na rok przed słynną kreacją w stołecznym Teatrze Ateneum.
słuchowiskoAudio1:24:06
Proces | Franz Kafka
Jacek Woszczerowicz gra Józefa K. w Procesie Franza Kafki – słuchowisku Polskiego Radia z 1957 roku, na rok przed słynną kreacją w stołecznym Teatrze Ateneum.
spektaklWideo1:34:00Makbet | Andrzej Wajda
Pogranicza kina i teatru. Andrzej Wajda realizuje w telewizji minimalistycznego, uwspółcześnionego Makbeta Williama Shakespeare’a, posiłkując się komputerową technologią.
spektaklWideo1:34:00
Makbet | Andrzej Wajda
Pogranicza kina i teatru. Andrzej Wajda realizuje w telewizji minimalistycznego, uwspółcześnionego Makbeta Williama Shakespeare’a, posiłkując się komputerową technologią.
podziel się wrażeniami