Między nami dobrze jest | Grzegorz Jarzyna

szczegóły materiału

typ nagrania: wideo

czas trwania: 1:10:11

gatunek: spektakl

rok produkcji: 2014

teatr: TR Warszawa

data premierowej emisji: 09-01-2015

data premiery: 26-03-2009

barwa: kolorowy

kategoria wiekowa: 12

twórcy i obsada

reżyseria: Grzegorz Jarzyna

autor: Dorota Masłowska

zdjęcia: Radosław Ładczuk

autor scenografii: Magdalena Maciejewska

kostiumy: Magdalena Musiał

aktor: Aleksandra Popławska (Mała Metalowa Dziewczynka), Danuta Szaflarska (Osowiała staruszka na wózku inwalidzkim), Magdalena Kuta (Halina), Maria Maj (Bożena), Adam Woronowicz (reżyser), Rafał Maćkowiak (aktor), Agnieszka Podsiadlik (Prezenterka), Roma Gąsiorowska (Edyta), Katarzyna Warnke (Monika), Lech Łotocki (Prezenter telewizyjny)

scenariusz: Grzegorz Jarzyna

powiązane materiały

Opis

Grzegorz Jarzyna wykonuje kolejny krok w stronę filmu, kręcąc sztukę Doroty Masłowskiej – „tragikomedię wirtualną o polskiej rzeczywistości”, wyznaczającą w jego karierze zwrot ku sprawom takim jak np. pamięć historyczna.

„Tekst Masłowskiej jest zlepkiem zdań i spostrzeżeń na temat rzeczywistości. Nie ma w nim linearnej fabuły, rozbudowanych postaci. Teatr bywa zbyt wolny, nie nadąża za tempem narracji i dialogów Masłowskiej. Dzięki filmowemu montażowi mogę zaprosić widza do gry. Każde zdanie, słowo czy sens może mieć swój kontrapunkt w precyzyjnie dobranym obrazie, co buduje dodatkowe pole skojarzeń i powiązań. Film daje mi również zbliżenia i detale, o które trudno w teatrze” – twierdził Grzegorz Jarzyna w rozmowie z Łukaszem Knapem w miesięczniku „Kino”.

Reżyser od dawna szuka artystycznego wyrazu, raz dialogując na scenie z dziełami z dużego ekranu (np. Nosferatu, 2011, Druga kobieta, 2014), kiedy indziej wykorzystując instrumentarium X muzy – tak jak w telewizyjnej wersji spektaklu 2007: Macbeth (2006). Film Między nami dobrze jest wg tekstu Masłowskiej to wariant przedstawienia, które Jarzyna przygotował dla teatru w 2009 roku. Z animowanych trików i blue boxów powstała – jak mówi odtwórczyni jednej z ról, Aleksandra Popławska – „tragikomedia wirtualna o polskiej rzeczywistości”.

Rozgrywa się ona w Warszawie, w biednym mieszkaniu wielopokoleniowej rodziny złożonej z kobiet: Osowiałej Staruszki („Ech, pamiętam ten dzień, w którym wybuchła wojna”), jej córki Haliny, pracującej w hipermarkecie, oraz jeżdżącej na butorolkach wnuczki, czyli Małej Metalowej Dziewczynki. Z tą trójką i ich sąsiadką Bożeną konfrontowane są młode celebrytki, a także Aktor oraz reżyser filmowy. Wszyscy prowadzą iluzoryczne życie pośród kaskad nieznośnej nowomowy kształtowanej przez programy telewizyjne i tabloidowe czasopisma. Wstydzą się zarówno swego rodowodu społecznego, jak i obecnego statusu, starając się udawać kogoś innego. W Między nami dobrze jest na wierzch wychodzą kłopoty współczesnych Polaków z tożsamością, powstałe po kapitalistycznej transformacji i wstąpieniu do Unii Europejskiej. Jako obywatele kraju zacofanego cywilizacyjnie, spauperyzowanego i peryferyjnego wyrzekają się rodzimej tradycji oraz historii, o której ich wiedza ogranicza się do drugiej wojny światowej.

„Wszystko to jest w tej sztuce dość makabryczne, przerysowane, ale wydaje mi się, że tutaj po raz pierwszy mówię coś potencjalnie dobrego – zastrzegała Masłowska w wywiadzie dla „Dziennika”. – Oczywiście nie formułuję wprost żadnego pozytywnego przesłania, ale to pierwsza rzecz, którą napisałam nie pod hasłem: w jakim okropnym kraju żyjemy, jak tu szaro! Odwrotnie, jest tu moja afirmacja bycia Polką i polskości, totalnie dzisiaj wyszydzonej, zmieszanej z błotem i traktowanej jako skaza, jako policzek wymierzony przez los, przynajmniej w moim pokoleniu”.

„Każdy wie, że Polska głupi kraj – mówi w finale sztuki Mała Metalowa Dziewczynka. – Biedny i brzydki”. Jednak Jarzyna zastąpił liszaje murów warszawskiej czynszówki sterylną przestrzenią, której kolejne elementy dorysowywane są flamastrem na idealnie gładkich płaszczyznach ścian. „Bezwzględność, z jaką Masłowska urządza nam pranie świadomości i podświadomości, wybrzmiewa w tej abstrakcyjnej przestrzeni mocno i wyraziście” – notowała Joanna Targoń w krakowskim wydaniu „Gazety Wyborczej”.

Personalia
Dla szefa TR Warszawa Między nami dobrze jest – dramat napisany na zorganizowany przez Schaubühne w Berlinie festiwal „digging deep and getting dirty” – było pierwszym wyreżyserowanym przez niego tekstem Masłowskiej. Jednak współpracę z autorką rozpoczął wcześniej, wkrótce po jej głośnym debiucie prozatorskim, Wojnie polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną. W ramach projektu TR/PL zamówił u niej utwór. W ten sposób powstała pierwsza sztuka Masłowskiej – Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, wystawiona przy Marszałkowskiej w 2006 roku przez Przemysława Wojcieszka.

Masłowska zapożyczyła tytuł Między nami dobrze jest z piosenki punkowego zespołu Siekiera. Jarzyna obsadził w roli Osowiałej Staruszki na wózku inwalidzkim Danutę Szaflarską, która doświadczyła wojny i powstania, zagrała w pierwszych powojennych filmach, kręconych na gruzach Warszawy. Jej wspomnienia były inspiracją dla spektaklu.

Głosy z widowni
„Seans patriotyczny”, „apoteoza przez wyszydzenie”, „próba zszywania polskiej tożsamości, historii, pokoleń” – takie sformułowania padały przy okazji scenicznej wersji przedstawienia. Zwracano uwagę, że Między nami dobrze jest wyznacza nowy krąg kwestii nurtujących reżysera, który dotąd nie pytał tak dobitnie o przeszłość i pamięć. „Z podwórkowego gadania, z medialnego bełkotu, z totalnego nieporozumienia, w jakim żyją bohaterowie, Masłowska i Jarzyna wygenerowali rozmowę o pamięci historycznej poza czwartą i trzecią RP, braćmi Kaczyńskimi, IPN-em, Muzeum Powstania Warszawskiego etc.” – notowała w miesięczniku „Dialog” Maryla Zielińska.

Przedstawienie – obok spektaklu T.E.O.R.E.M.A.T. wg Pier Paola Pasoliniego – było drugim artystycznym sukcesem Jarzyny odnotowanym w 2009 roku, odniesionym w trudnym momencie TR Warszawa – niedługo po tym, gdy część zespołu przeniosła się do powstającego Nowego Teatru Krzysztofa Warlikowskiego. Obie realizacje przyniosły Jarzynie Nagrodę im. Konrada Swinarskiego dla najlepszego reżysera sezonu 2008/2009, a za film Między nami dobrze jest twórca został wyróżniony w 2015 roku Nagrodą im. Stanisława Różewicza podczas Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”.

Na marginesie
Warto pamiętać, że filmowa odsłona dramatu jest krótsza od przedstawienia o pół godziny i są w niej istotne zmiany: przenikniętą nacjonalistyczną megalomanią pogadankę o tym, że wszyscy ludzie byli niegdyś Polakami, wygłaszaną w spektaklu przez Głos z radia katolickiego, zmienił Jarzyna w przemówienie prawicowego polityka figurującego w obsadzie jako Prezenter telewizyjny. Emitowane jest ono na telebimie zawieszonym na budynku przy placu Konstytucji zaraz po uczczeniu rocznicy wybuchu powstania warszawskiego 1 sierpnia wyciem syren i zatrzymaniem ruchu.

Jarzyna zrezygnował też w finale z nagrań dokumentujących bombardowanie Warszawy we wrześniu 1939 roku. W epilogu ujawnił za to kulisy powstawania filmu, czyli wnętrze studia z urządzeniami technicznymi i ekipą współpracowników. Natomiast Metalowa Dziewczynka powtarza, że nie jest Polką, lecz Europejką, przy akompaniamencie fortepianowych wariacji Leszka Możdżera na motywach kompozycji Fryderyka Chopina.

-----

We're All Good was directed by Grzegorz Jarzyna based on the play by Dorota Masłowska, commissioned by TR Warszawa and Berlin's Schopenhauer am Lehniner Platz.The piece is a masterful exposition of the language of advertisements, glossy magazines, and tabloids; it confronts consumptionist dreams with the reality of a family living below the poverty line. All of this is merely a shell beneath which a more serious question lies: a question about the “us” in the title, about national identity, tradition, and memory.

O reżyserze

Grzegorz Jarzyna

(ur. 1968) – studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim i reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. W 1997 roku odniósł spektakularny sukces debiutanckim Bzikiem tropikalnym według Mister Price’a i Nowego Wyzwolenia Stanisława I. Witkiewicza, zrealizowanym w Teatrze Rozmaitości w Warszawie.

zobacz także

słuchowisko Audio 57:25 Ferdydurke | Witold Gombrowicz | 3/3 Adaptacja, która nie idzie na skróty. Janusz Kukuła rozpisuje „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza na trzyczęściowe słuchowisko. Wprowadzając elementy muzyczne, bawi się formą.

spektakl Wideo 13:48 Sędziowie | Jerzy Grzegorzewski | fragment Sędziowie Stanisława Wyspiańskiego w rytmach dyktowanych przez Jerzego Grzegorzewskiego wybrzmiewają bogactwem znaczeń. Gdy na pierwszym planie trwa sprawa w domu bogatego żydowskiego kupca, w tle słychać taneczną zabawę z Wesela.

spektakl Wideo 1:05:06 Auslöschung / Wymazywanie | Krystian Lupa | 3/4 Auslöschung/Wymazywanie Krystiana Lupy wg powieści Thomasa Bernharda miało za temat (nie jedyny) niedokonaną próbę rozliczenia się Austrii z poparcia dla Hitlera… a wpisało się w dyskutowaną w chwili premiery sprawę Jedwabnego.

spektakl Wideo 1:47 Wiosna Narodów w Cichym Zakątku | Tadeusz Bradecki | fragment Wiosna Ludów opanowuje Europę, a gdy dociera do Krakowa, staje się tragikomiczną rewolucją na prowincjonalną miarę. Tadeusz Bradecki na podstawie dramatu Adolfa Nowaczyńskiego Wiosna Narodów w Cichym Zakątku wyreżyserował jeden ze swoich najlepszych spektakli.

dokument Wideo 39:49 Wit Stwosz to ja – Tadeusz Kantor | Andrzej Białko Andrzej Białko w filmie Wit Stwosz to ja – Tadeusz Kantor odczytuje biografię twórcy Teatru Śmierci w kontekście dziejów innych ludzi sztuki.