Apollo z Bellac | Adam Hanuszkiewicz

szczegóły materiału

typ nagrania: wideo

czas trwania: 59:34

gatunek: spektakl

rok produkcji: 1961

data premierowej emisji: 10-07-1961

barwa: czarno-biały

kategoria wiekowa: 12

twórcy i obsada

reżyseria: Adam Hanuszkiewicz

aktor: Jacek Woszczerowicz (Dyrektor), Kalina Jędrusik (Agnieszka), Adam Hanuszkiewicz (Apollo), Justyna Kreczmarowa (Teresa), Jadwiga Marso (Panna Chewredent), Henryk Szletyński (Sekretarz generalny), Zdzisław Lubelski (Woźny), Stanisław Jaworski (Lepedura), Stanisław Kwaskowski (Rasennik), Alfred Łodziński (Szulce), Bronisław Darski (De Gracheteon), Jan Nowicki

autor: Jean Giraudoux

tłumacz: Maria Serkowska, Henryk Rostworowski

rejestracja: Olga Lipińska, Elżbieta Klekow

autor scenografii: Xymena Zaniewska, Ryszard Zaniewski

Opis

Najstarszy zachowany w całości spektakl Teatru Telewizji – oparty na głośnej sztuce Jeana Giraudoux, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Rzecz dla tych, którzy rozumieją, co to jest wdzięk i słyszą subtelności francuskiego walca „Domino”.

Komedia Jeana Giraudoux z 1942 roku znalazła w Adamie Hanuszkiewiczu doskonałego interpretatora. Zaletą spektaklu jest umiejętne balansowanie na granicy dowcipu i poezji oraz znakomite role.

Grana przez Kalinę Jędrusik Agnieszka jest nieśmiałą dziewczyną. Przychodzi do biura, w którym rejestruje się wynalazki – szuka pracy. Obawia się, że nie zdoła dostać się do Dyrektora, bo nie umie rozmawiać z urzędnikami. I rzeczywiście, Woźny zbywa ją nieuprzejmie. Ale w urzędzie spotyka urodziwego, eleganckiego młodego człowieka, który zdradza jej tajemnicę udanego kontaktu z mężczyznami: należy im mówić, że… są piękni. Agnieszka, choć nieco wątpi w skuteczność tej recepty, postanawia pod okiem mentora wprowadzać ją w życie. Zaczyna od gburowatego Woźnego, kończy zaś na Dyrektorze – z powodzeniem. Starzy, zrezygnowani panowie nabierają wiary w siebie i łagodnieją im charaktery. „Pani nastawiła moje manekiny na radość życia” – mówi zachwycony Dyrektor. Kim był doradca Agnieszki? Być może samym Apollinem, bogiem piękna. „Jedyny Narcyz godzien napiętnowania to ten, kto innych uważa za brzydkich” – konstatuje tytułowy Apollo, grany przez reżysera – Adama Hanuszkiewicza.

Hanuszkiewicz jest powszechnie uznawany za jednego z pierwszych reżyserów, którzy zrozumieli specyfikę telewizji i twórczo ją wykorzystali. W roku premiery Apolla z Bellac (1958) teatr na małym ekranie był sztuką młodą – pierwszy przygotowany w studiu spektakl wyemitowano zaledwie cztery lata wcześniej. Reżyser nie imitował teatru. Operował bliskimi planami i zbliżeniami. Aktorstwo było kameralne i pozbawione teatralnej emfazy, a scenografię tworzyły powiększone fotografie, co w finale spektaklu zostało żartobliwie zdemaskowane.

Personalia
Współautorką dekoracji była Xymena Zaniewska, później wielokrotnie współpracująca z Hanuszkiewiczem w teatrze i w telewizji. W pracy nad przedstawieniem brała udział jeszcze jedna osoba, która w następnych latach odcisnęła piętno na kształcie telewizyjnych widowisk – Olga Lipińska (współrealizacja telewizyjna).

W spektaklu można zobaczyć jednego z najwybitniejszych aktorów swojej generacji – Jacka Woszczerowicza. W 1958 roku zagrał Józefa K. w Procesie wg Franza Kafki, a dwa lata później tytułowego Ryszarda III w tragedii Williama Shakespeare’a. Obie role stworzone w stołecznym Teatrze Ateneum przeszły do legendy. Woszczerowicz przedstawił w nich skrajne typy współczesnego człowieka: ofiarę cywilizacji oraz – jak pisał Marek Klecel – „tyrana i demiurga, którego zrodziły totalitaryzmy i masowe społeczeństwa”. Mówiono, że aktor zawarł w tych postaciach człowieczeństwo XX wieku. W dramacie Giraudoux oglądamy artystę w zupełnie innym emploi. Grany przez niego Dyrektor na pierwszy rzut oka jest niepozorną figurą, ale skupia na sobie uwagę już samą sylwetką, tembrem głosu, charakterystyczną mimiką.

Głosy z widowni
Hanna Baltyn pisała: „Uważam to przedstawienie za cudowne i niezapomniane (w 2007 roku początkujący recenzent [Marcin Wandzel w „Dzienniku Teatralnym”] stwierdził po kolejnej powtórce, że jest »głupie i nieśmieszne« – no tak, ale dziś się nie rozumie, co to jest wdzięk, ani nie słyszy subtelności dźwięków Walca Domino)”. O co chodziło recenzentce, wyjaśnia cytat z książki Henryka Bieniewskiego Teatr telewizji i jego artyści: „Widowisku towarzyszył walc francuski Domino grany na fortepianie i gitarze. Muzyka była tak świetnie dobrana i tak subtelnie zmontowana, że zdawało się, iż postacie poruszają się w rytmie tego walca z lekkością i salonową elegancją”.

Na marginesie
Premiera Apolla z Bellac odbyła się 17 marca 1958 roku. Nie zachowała się kopia tego przedstawienia. Po trzech latach powtórzono inscenizację w niezmienionej obsadzie i wyemitowano 10 lipca 1961 roku. Jest to najstarszy zachowany w całości spektakl Teatru Telewizji.

O reżyserze

Zdjęcie reżysera — fot. Edward Hartwig Edward/NAC

Adam Hanuszkiewicz

(1924–2011) – aktor i reżyser. Początkowo występował w Rzeszowie (zaczynał jako adept w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w 1945 roku), Jeleniej Górze, później w Krakowie, Warszawie i Poznaniu. Jako reżyser zadebiutował w 1951 roku w poznańskim Teatrze Polskim. Od roku 1955 roku pracował w Warszawie. Był jednym z twórców Teatru Telewizji – jego pierwszy telewizyjny spektakl to Złoty lis Jerzego Andrzejewskiego (1955). W latach 1957–1963 pełnił funkcję głównego reżysera Teatru Telewizji.

zobacz także

spektakl Wideo 1:05:06 Auslöschung / Wymazywanie | Krystian Lupa | 3/4 Auslöschung/Wymazywanie Krystiana Lupy wg powieści Thomasa Bernharda miało za temat (nie jedyny) niedokonaną próbę rozliczenia się Austrii z poparcia dla Hitlera… a wpisało się w dyskutowaną w chwili premiery sprawę Jedwabnego.

spektakl Wideo 1:05:06 Auslöschung / Wymazywanie | Krystian Lupa | 3/4 Auslöschung/Wymazywanie Krystiana Lupy wg powieści Thomasa Bernharda miało za temat (nie jedyny) niedokonaną próbę rozliczenia się Austrii z poparcia dla Hitlera… a wpisało się w dyskutowaną w chwili premiery sprawę Jedwabnego.
spektakl Wideo 2:30 Mieszczanin szlachcicem | Jerzy Gruza | fragment Ostatnia rola teatralna Bogumiła Kobieli – jako Pan Jourdain w Mieszczaninie szlachcicem Moliera wciąż budzi szczery śmiech, mimo że od premiery przedstawienia Jerzego Gruzy minęło już ponad czterdzieści sześć lat.

spektakl Wideo 2:30 Mieszczanin szlachcicem | Jerzy Gruza | fragment Ostatnia rola teatralna Bogumiła Kobieli – jako Pan Jourdain w Mieszczaninie szlachcicem Moliera wciąż budzi szczery śmiech, mimo że od premiery przedstawienia Jerzego Gruzy minęło już ponad czterdzieści sześć lat.
spektakl Wideo 2:47 Noc listopadowa | Andrzej Wajda | fragment Andrzej Wajda inscenizuje Noc listopadową Stanisława Wyspiańskiego w miejscach, w których działo się powstanie 1830 roku i w zgodzie z intencją autora – jako dramat z elementami opery.

spektakl Wideo 2:47 Noc listopadowa | Andrzej Wajda | fragment Andrzej Wajda inscenizuje Noc listopadową Stanisława Wyspiańskiego w miejscach, w których działo się powstanie 1830 roku i w zgodzie z intencją autora – jako dramat z elementami opery.
słuchowisko Audio 1:16:14 Faust | Johann Wolfgang Goethe | 2/2 Radiowy Faust Johanna Wolfganga Goethego w reżyserii Waldemara Modestowicza odwołuje się do tradycji jarmarcznej. Świat realny i fantastyczny wirują jak w ruchomej szopce.

słuchowisko Audio 1:16:14 Faust | Johann Wolfgang Goethe | 2/2 Radiowy Faust Johanna Wolfganga Goethego w reżyserii Waldemara Modestowicza odwołuje się do tradycji jarmarcznej. Świat realny i fantastyczny wirują jak w ruchomej szopce.
spektakl Wideo 1:12 Opis obyczajów | Mikołaj Grabowski | fragment Mikołaj Grabowski w Opisie obyczajów wg Jędrzeja Kitowicza stawia przed nami krzywe zwierciadło sarmackiej tradycji.

spektakl Wideo 1:12 Opis obyczajów | Mikołaj Grabowski | fragment Mikołaj Grabowski w Opisie obyczajów wg Jędrzeja Kitowicza stawia przed nami krzywe zwierciadło sarmackiej tradycji.