Themersonowie | Przewodnik po sztuce
- 00:00:32 Od lutego do maja 2013 roku w przestrzeni łódzkiego Muzeum Sztuki przy ulicy Ogrodowej, które przypomnijmy,
- 00:00:39 znajduje się na terenie dawnej fabryki Izraela Poznańskiego, obecnie znane jako centrum handlowe "Manufaktura",
- 00:00:45 można było zobaczyć wystawę "Themersonowie i awangarda", przedstawiająca twórczość Franciszki i Stefana Themersonów na tle awangardy artystycznej czasów
- 00:00:54 w których przyszło im tworzyć - Jankiela Adlera, Raoula Hausmanna czy Kurta Schwittersa.
- 00:01:00 Jednak pierwsza tak obszernie prezentująca twórczość Themersonów wystawa miała miejsce 31 lat temu,
- 00:01:06 jeszcze w starym budynku muzeum, dawnym Pałacu Poznańskiego przy ul. Więckowskiego.
- 00:01:11 Wystawa trwała od stycznia do marca 1982 roku.
- 00:01:15 Wówczas to właśnie Franciszka i Stefan Themerson podarowali w darze łódzkiemu muzeum wszystkie prace prezentowane na tej wystawie.
- 00:01:26 Stefan Themerson był pisarzem, Franciszka Themerson była malarką.
- 00:01:30 Stefan urodził się w roku 1910 w Płocku jako syn Mieczysława, lekarza, działacza społecznego i literata.
- 00:01:38 Franciszka urodziła się w Warszawie w roku 1907 jako córka malarza Józefa Weinlessa i pianistki Łucji Kauffman.
- 00:01:48 Stefan studiował fizykę i architekturę, Franciszka ukończyła warszawską Akademię Sztuk Pięknych na wydziale malarstwa.
- 00:01:55 Spotkali się w roku 1929, dwa lata później pobrali.
- 00:02:01 Od tego czasu, wyłączając okres wojennej rozłąki, nie rozstawali się praktycznie w ogóle.
- 00:02:08 W roku 1938 wyjechali do Paryża, aby po wybuchu wojny przedostać się do Londynu.
- 00:02:16 Franciszka w roku 1940, Stefan w roku 1942.
- 00:02:22 W Londynie pozostali już do końca swojego życia.
- 00:02:25 Franciszka w czerwcu, Stefan we wrześniu 1988 roku.
- 00:02:32 W latach 1930-1937 w Warszawie Themersonowie zrealizowali przy użyciu nowatorskich technik 5 filmów awangardowych, które uważane są za kamienie milowe polskiego filmu eksperymentalnego.
- 00:02:46 Spośród tych 5 filmów do naszych czasów przetrwał jedynie film z roku 1937 pt.: "Przygoda człowieka poczciwego".
- 00:02:55 [kakofoniczna muzyka]
- 00:03:01 "Chodzenie tyłem ma zawsze i wszędzie swoich przeciwników", pisał o filmie Stefan Themerson.
- 00:03:06 "Człowiekowi poczciwemu najdokuczliwszym był ów małoduszny, tchórzliwy i zazdrosny tyran, który panował tak komicznie dumnie i tak tragicznie absolutnie w ciasnych sercach tych,
- 00:03:18 co wierzyli, że tylko ich wiara jest możliwa, że tylko taki świat jest możliwy, jaki widzą przez wąskie szpary swych doktryn".
- 00:03:26 "Że ich przesądy są ustalonym porządkiem rzeczy i że porządek ten się rozpęknie, że będzie dziura w niebie,
- 00:03:33 jeśli się człowiekowi poczciwemu pozwoli pójść w niezorganizowaną przez żadne biuro podróży podróż tyłem".
- 00:03:40 [kakofoniczna muzyka]
- 00:03:51 Themersonowie sami wymyślali techniki filmowe.
- 00:03:54 Głównym narzędziem pracy był stół trikowy, zaprojektowany przez Stefana.
- 00:03:58 Kładli przedmioty na szybie szklanej pokrytej półprzezroczystym papierem.
- 00:04:02 Stefan, leżąc na podłodze, patrzył przez obiektyw kamery i fotografował przedmioty ulegające transformacji na skutek przesuwającego się źródła światła.
- 00:04:10 Właśnie tę technikę zastosowali w 4 zaginionych filmach: 'Apteka" z 1930, "Drobiazg melodyjny" z 1933, "Europa" z lat 1931-32 oraz "Zwarcie" z roku 1935.
- 00:04:31 Na wystawie zobaczyć można było także dwa filmy zrealizowane w latach 40 na zlecenie Polskiego Biura Filmowego w Londynie.
- 00:04:38 Antywojenny film propagandowy "Calling Mr. Smith" z roku 1943.
- 00:04:45 [lektor w tle : "One, two, three, four"]
- 00:04:50 Oraz eksperyment, mający na celu wizualizację dźwięku "Oko i ucho", zrealizowany w latach 1944-1945.
- 00:04:59 [Kobiecy śpiew operowy]
- 00:05:06 W roku 1948 Themersonowie założyli wydawnictwo Gaberbocchus Press, czołową awangardową oficynę wydawniczą w powojennej Anglii.
- 00:05:15 W ciąg następnych 30 lat wydali w nim mnóstwo wyjątkowych książek.
- 00:05:21 Wśród nich znalazły się pierwsze angielskie wydania pism Alfreda Jarry'ego, Guillaume Apollinaire, Raoula Hausmanna, Raymonda Queneau.
- 00:05:32 Publikacje prezentujące zaprzyjaźnionych z nimi artystów:
- 00:05:35 Jankiela Adlera,
- 00:05:40 Kurta Schwittersa,
- 00:05:50 i Bertranda Russela.
- 00:05:55 A także kilka znakomitych książek własnych.
- 00:05:58 Celem wydawnictwa było wydawanie tzw. "best lookerów", książek o oryginalnej szacie graficznej.
- 00:06:13 Stefan Themerson napisał 9 powieści filozoficznych, 12 książek dla dzieci.
- 00:06:19 Był autorem utworów poetyckich, esejów, tekstów o sztuce, dramatu, libretta do muzyki operowej oraz książki o fotogramach i kinie eksperymentalnym.
- 00:06:29 Wszystkie jego pisma łączy zaangażowanie w kwestie etyczne i językowe.
- 00:06:34 Zainteresowanie językiem wyraża się najpełniej w koncepcji poezji semantycznej wymyślonej w roku 1944.
- 00:06:42 Poezja semantyczna to taka poezja, która powraca do czystych definicji słów i pozbywa się wszelkich eufemizmów, lokalnego kolorytu i kontekstualnych podtekstów,
- 00:06:52 które mocą konwencji coraz bardziej przesłaniają znaczenie słowa w trakcie jego użytkowania.
- 00:06:59 Łódzka wystawa prezentowała także bogaty wybór prac Franciszki Themerson, której kariera jako malarki rozwijała się już od końca lat 40.
- 00:07:08 Rysunek zintegrowany z dowolnym medium był jej podstawową formą wypowiedzi i trwałą pasją.
- 00:07:14 Obrazy z biegiem lat zmierzały coraz bardziej w stronę bieli, a jednocześnie stawały się coraz bardziej agresywne.
- 00:07:21 W latach 60 Franciszka opracowała niezwykłe projekty scenograficzne do "Króla Ubu" Jarry'ego i "Opery za 3 grosze" Brechta w Marionette Theater w Sztokholmie.
- 00:07:30 Oba spektakle podróżowały później po całym świecie.
- 00:07:34 W roku 1966 otrzymała złoty medal na Triennale scenografii teatralnej w Nowym Sadzie.
- 00:07:40 [Kakofoniczna muzyka i śpiew operowy]
Zwiedzając wystawę Themersonowie i awangarda Zbigniew
Libera prezentuje dokonania legendarnego małżeństwa. Oprócz wspólnie
tworzonych, nowatorskich filmów eksperymentalnych w Muzeum Sztuki w Łodzi można
było obejrzeć obrazy, rysunki i projekty scenografii teatralnych Franciszki
Themerson oraz przykłady dzieł filozoficznych czy poezji semantycznych Stefana
Themersona. Zaprezentowane zostały także tzw. bestlookery – książki o
wyjątkowej szacie graficznej, wydane przez awangardową oficynę wydawniczą
Themersonów – Gaberbocchus Press.
Przewodnik po sztuce to cykl krótkich audycji edukacyjnych, w których artysta Zbigniew Libera przedstawia historię sztuki XX wieku. Opowieść Libery ilustrowana jest dziełami ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. Każdy odcinek poświęcony jest ważnemu artyście, zjawisku artystycznemu bądź szczególnie wybitnemu dziełu sztuki. Program ma formułę autorskiego felietonu, który łączy wiedzę o charakterze encyklopedycznym z ciekawostkami i osobistymi spostrzeżeniami prowadzącego.
Zbigniew Libera (ur. 1959) – artysta, performer, autor obiektów, instalacji oraz filmów wideo; zadebiutował na początku lat 80. filmem Obrzędy intymne, ale uznanie krytyki zdobył w pierwszej połowie lat 90. cyklem prac Urządzenia korekcyjne. Zestaw Body master dla chłopców (1994) orazŁóżeczka porodowe dla dziewczynek (1996), podobnie jak najbardziej znane dzieło artysty Lego.Obóz koncentracyjny to w pełni funkcjonalne obiekty, stanowiące imitacje rzeczywiście istniejących przedmiotów. Poddając je nieznacznym modyfikacjom i osadzając w obcym dla nich kontekście, Libera pokazuje rolę, jaką w procesie socjalizacji odgrywają przedmioty codziennego użytku. Wiele z jego prac weszło do kanonu współczesnej sztuki europejskiej.
Muzeum Sztuki w Łodzi to muzeum, którego główną osią programową jest sztuka awangardowa, dokumentowanie jej historii i praca nad jej aktualizacją. Instytucja posiada trzy oddziały: ms1, ms2 oraz Pałac Herbsta. Założona w 1930 roku placówka jest drugim najstarszym muzeum sztuki nowoczesnej na świecie, wpisanym do Państwowego Rejestru Muzeów w 1998 roku.
Tagi
Powiązane materiały
-
czas trwania 7 min 31 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Jankiel Adler | Przewodnik po sztuce
Odcinek o twórczości i biografii Jakuba Jankiela Adlera
-
czas trwania 7 min 31 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Karol Hiller | Przewodnik po sztuce
-
czas trwania 6 min 08 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Muzeum Sztuki w Łodzi | Przewodnik po sztuce
-
czas trwania 7 min 42 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Teoria widzenia | Przewodnik po sztuce | 1/2
-
czas trwania 8 min 11 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Teoria widzenia | Przewodnik po sztuce | 2/2
Zobacz także
-
czas trwania 10 min 20 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Władysław Kowalski. Aktorstwo to wybór losu | Notacje
Władysław Kowalski wspomina swoich teatralnych mentorów i najważniejsze role, które ukształtowały go jako aktora
-
czas trwania 17 min 09 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
Czytelnia | odc. 148 | 5.12.2010
-
czas trwania 10 min 42 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Genetyka | Co Ty wiesz o nauce? | 7/8
-
czas trwania 12 min 57 sek
Przejdź do gatunku: program informacyjny
Informacje kulturalne | 13.03.2015
-
czas trwania 6 min 51 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Sztuka polityczna | Przewodnik po sztuce
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus