Daniel Olbrychski | Notacje
- 00:00:23 [Daniel Olbrychski]: Ja się wychowywałem w Drohiczynie nad Bugiem.
- 00:00:27 Mama wiedząc, że w Warszawie nie ma pracy, wróciła na swoje rodzinne Podlasie,
- 00:00:32 gdzie był jeszcze stabilny dom jej rodziców i wykładała w liceum, prowadząc zresztą teatr szkolny.
- 00:00:40 Stąd to też moje pierwsze fascynacje teatrem.
- 00:00:45 Ojciec starał się znaleźć jakąś pracę w Warszawie, ale nie bardzo mu się to udawało,
- 00:00:50 zwłaszcza, że trudno było dostać pracę, jak się nie ma dowodu osobistego.
- 00:00:55 A on uznał jakoś przekornie, że to państwo pojałtańskie jest państwem nielegalnym, więc on nie będzie sobie wyrabiał dowodu osobistego.
- 00:01:09 Ja stąd miałem od wczesnego dzieciństwa takie poczucie, że mężczyzna, nawet mały chłopiec, musi umieć zarobić na życie.
- 00:01:19 I przenieśliśmy się wszyscy do Warszawy na Nowogrodzką 12, chodziłem do szkoły podstawowej na ulicy Hożej,
- 00:01:28 a potem do liceum Batorego.
- 00:01:30 I w głowie mi był głównie sport wyczynowy. Zmieniałem dyscypliny zależnie od sukcesów polskich sportowców.
- 00:01:39 I gdy kolega z klasy, bo ja telewizora nie miałem w domu, powiedział, że telewizja ogłosiła taki konkurs,
- 00:01:45 "Daniel" mówi, "ty też ładnie recytujesz. Ja się na pewno dostanę, ale ty też masz jakieś szanse".
- 00:01:52 I przystąpiłem do tego konkursu u Konica.
- 00:01:55 I on się nie dostał, ja się dostałem.
- 00:01:58 [fragment nagrania] "Zastrzelił tego Niemca i musieliśmy uciekać"
- 00:02:02 [DO]: Będąc jeszcze w liceum, już zarabialiśmy za dwa razy w miesiącu występy.
- 00:02:10 Recytowanie wierszy, śpiewanie piosenek. Zarabiałem więcej niż wynosiła emerytura mojej mamy,
- 00:02:15 w związku z tym przestałem się już uczyć przy świeczkach, bo prąd nam wyłączano, bo rodzice nie mieli z czego zapłacić za elektryczność.
- 00:02:25 Trener Zaręba i zdaje się Munio Małecki od boksu, kolejno meldowali się na Nowogrodzkiej 12
- 00:02:34 próbując moim rodzicom wytłumaczyć, że aktorem w życiu nie będę,
- 00:02:38 a biegać czy boksować na poziomie światowym mogę, więc niech mi wybiją z głowy to, bo się zaniedbuję w treningach.
- 00:02:50 Film "Popioły" według powieści Żeromskiego, gdzie Wajda mnie zaangażował do głównej roli, grałem tam Rafała Olbromskiego.
- 00:03:00 To był mój pierwszy film z Andrzejem Wajdą.
- 00:03:02 Ja byłem po pierwszym roku szkoły teatralnej i to Jan Kreczmar, ówczesny rektor, właściwie nakazał Wajdzie mnie, tak mi Wajda po latach to powiedział.
- 00:03:13 Wajda nie był medialną osobą, rozpoznawalną.
- 00:03:21 To był taki mężczyzna pod 40stkę, tak się strasznie przypatrywał wszystkim.
- 00:03:27 Dziewczynom trochę, ale głównie chłopcom, co już mnie trochę zdenerwowało.
- 00:03:32 No bo szukał bohaterów, chłopaków, do "Popiołów".
- 00:03:37 Kreczmar mu powiedział, że ja bym się nadał, więc się też mnie przypatrywał bardzo uważnie.
- 00:03:42 Taki albinos byłem.
- 00:03:44 I ja tak spojrzałem mu tak w oczy, przymrużyłem tak "no co się tak", tu mi w oczach, "no co się gapisz?". Mniej więcej tak.
- 00:03:54 I on spuścił oczy, pamiętam.
- 00:03:56 I powiedział to potem Żuławskiemu, swojemu asystentowi.
- 00:04:00 "Wiesz, poradzono mi takiego... No, spróbujemy, go się podmaluje to może amanta się z niego zrobi".
- 00:04:07 "Ale spojrzał na mnie z taką bezczelnością, łobuza takiego, że pomyślałem sobie 'dobry charakter do tej postaci".
- 00:04:18 Ten film był pokazywany w wielu krajach. Ten film otwierał festiwal w Cannes, czyli obejrzał mnie cały świat filmowy.
- 00:04:27 Wtedy pierwsze już propozycje zostania na zachodzie, a nawet wyjechania za ocean od producentów i reżyserów amerykańskich miałem.
- 00:04:40 Ale było to wtedy, gdy człowiek nie był właścicielem własnego paszportu.
- 00:04:45 To było w tych czasach, równało się zdecydowaniem się na emigrację po prostu.
- 00:04:51 Co w wypadku aktora mogło być ryzykowne.
- 00:05:00 To były różne role i bardzo dużo u Andrzeja Wajdy. Ale nie tylko, bo to był Hoffman, Kutz, Bareja.
- 00:05:09 No miałem dużo szczęścia, bo w tym zawodzie, jeszcze poza talentem pracowitością, no to jest oczywiste,
- 00:05:18 to trzeba mieć dużo szczęścia. A ja tego szczęścia miałem ogromnie dużo.
- 00:05:24 Hoffman mi powiedział: 'Bracie kochany", bo on tak przez zęby zaciąga.
- 00:05:28 Kiedyś w SPATiF-e przyszedł do mnie. "Wiesz, chcę robić trylogię. Zacznę od "Pana Wołodyjowskiego".
- 00:05:35 Na miły Bóg, ale co? Przecież nie mogę grać pana Wołodyjowskiego, no nie mogę grać Longinusa, nie mogę....
- 00:05:42 "Ale jest tam taka rola Tatara, Azji".
- 00:05:47 Mówię "Jaki ja Tatar".
- 00:05:49 A on tak popatrzył i mówi: "Wajda zrobił z ciebie typowego Polaka w "Popiołach",
- 00:05:56 Antczak typowego Szweda w "Hrabinie Cosel", a ja cię chlapnę na czarno i u mnie będziesz Azja."
- 00:06:04 "Jak to się uda to spróbujemy zaatakować "Potop".
- 00:06:11 Wajda powiedział: "No zaraz. Skoro grałeś Żeromskiego, jakby to cię wyniosło,
- 00:06:20 "no to jak możesz również uosabiać coś kompletnie przeciwstawnego, czyli filozofię Sienkiewicza?".
- 00:06:30 "Czy ci brakuje popularności czy pieniędzy?". On mi odradzał granie Kmicica.
- 00:06:38 Zresztą wtedy cała Polska mi to nie tylko odradzała, ale w ogóle napadła bardzo na Hoffmana, że mnie obsadza w roli Kmicica.
- 00:06:47 I ja już nawet byłem na krawędzi zrezygnowania.
- 00:06:51 Przez przekorę być może zagrałem, żeby udowodnić, że ta publiczność i prasa się myliła.
- 00:07:01 I nawet wtedy miałem równolegle propozycję zagrania w filmie hollywoodzkim z Kirkiem Douglasem.
- 00:07:09 I w pewnym momencie nawet zadzwoniłem do Douglasa i powiedziałem:
- 00:07:15 "Wiesz, mam grać jakąś piękną rolę według literatury polskiej, ale publiczność polska mnie tak nie chce, że chyba przyjmę i zagram jakiś film o Piratach",
- 00:07:27 o którym już w ogóle wszyscy zapomnieli. To produkował Kirk Douglas.
- 00:07:33 A on powiedział: 'Danek, a czy ty uważasz, że powinieneś grać tę rolę?"
- 00:07:39 Ja mówię: "Tak, to jest dla mnie napisana właściwie". Bezczelnie to powiedziałem.
- 00:07:44 "To ja ci mówię - zagrasz w moim filmie, zarobisz dużo pieniędzy, ale to film taki kategorii B".
- 00:07:52 "Jeżeli to jest tak ważne dla Polaków, to ty zagraj i udowodnij, że publiczność nie miała racji".
- 00:08:01 "Rzuć ich na kolana".
- 00:08:05 I 3 lata później spotykamy się w Hollywood, gdzie "Potop" był nominowany do Oscara.
- 00:08:15 I on powiedział: "No widzisz, miałem rację. Zagrałeś, Polacy cię kochają, a nawet Hollywood odznacza twój film".
- 00:08:26 Jak potrzeba kogoś, kto mówi z akcentem słowiańskim w hollywoodzkim filmie, to jeszcze starego Olbrychskiego zapraszają.
- 00:08:38 No też się zwrócił do mnie Schlondorff. Miałem szczęście zagrać w największym filmie niemieckim wszech czasów, który dostał Złota palmę w Cannes i Oscara.
- 00:08:49 Jestem maleńkim procentem, który się do tego przyczynił.
- 00:09:02 Pewnego dnia zadzwonił do mnie Andrzej i mówi: "Uważaj, jeśli stoisz to usiądź. Postanowiłem nakręcić "Pana Tadeusza".
- 00:09:13 Ja mówię "Siedzę".
- 00:09:15 "No daję ci taką drugorzędną rolę tego służącego, Gerwazego".
- 00:09:21 Ja mówię: "Poczekaj. Wstaję właśnie z tego i wykonuję salto z radości".
- 00:09:26 Bo ja wiedziałem, że Gerwazy jest motorem w ogóle.
- 00:09:32 Że można wyciąć wszystkie monologi, opisy przyrody, ale nie można wyciąć Gerwazego,
- 00:09:40 ponieważ jego opowieści stanowią fabułę całej historii.
- 00:09:47 Potem on wezwał mnie i Marka Kondrata:
- 00:09:51 "Tylko wiecie, 13stą tego, zgłoskowiec wierszem, trzeba to grac, bo Mickiewicz inaczej nie napisał".
- 00:09:59 "To może byście coś wykombinowali, żebym ja tego wiersza nie słyszał"
- 00:10:05 A ja tak spojrzałem w oczy Markowi, Marek do mnie mrugnął, bo to samo myślał co ja i powiedziałem:
- 00:10:13 "Andrzejku, my ci tak powiemy ten wiersz, że wychodząc z pierwszej projekcji materiałów, będziesz się dziwił, że ludzie mówią prozą na ulicy".
- 00:10:27 W tym zawodzie trzeba umieć połączyć w sobie dwie absolutnie sprzeczne rzeczy.
- 00:10:35 To znaczy trzeba mieć ogromną pewność siebie.
- 00:10:39 Ośmielić się powiedzieć "być albo nie być" do tłumów, trzeba mieć poczucie, że to mi się należy.
- 00:10:45 I umieć to pogodzić z rzeczą zupełnie przeciwstawną to znaczy z pokorą.
- 00:10:53 Ciągle nie umiem wszystkiego, że nie zasłużyłem aż na tyle,
- 00:10:59 że muszę dopiero udowodnić następnego dnia zdjęciowego, że zasłużyłem na kierowcę,
- 00:11:08 że zasłużyłem na fotelik z napisem Daniel Olbrychski, że zasłużyłem na pieniądze, które zarabiam.
- 00:11:16 To trzeba każdego dnia udowadniać, czyli trzeba mieć pewność siebie i pokorę.
- 00:11:23 Dwie rzeczy sprzeczne.
Danielowi Olbrychskiemu, o którym mówi się, że dla kina
odkrył go Andrzej Wajda, była pisana inna kariera. W młodości, za której
scenografię robiło śródmieście Warszawy, a zwłaszcza ulica Nowogrodzka 12 i
liceum imienia Stefana Batorego, przyszły Gerwazy trenował sport wyczynowy,
zwłaszcza bieganie i boks. W takiej roli widzieli go jego trenerzy,
rozczarowani, że Daniel od treningów woli występy i recytacje.
Świat teatru i kina pociągał go jednak bardziej i określił
wybór ścieżki życiowej. Andrzeja Wajdę, swojego odkrywcę, poznał po pierwszym
roku studiów na warszawskiej Akademii Teatralnej, kiedy reżyser szukał odtwórcy
głównego bohatera Popiołów. W spotkanie aktora i reżysera, a nawet w angaż
Olbrychskiego do Popiołów, brał udział sam Jan Kreczmar. Powstanie filmu
zakończyło się sukcesem – był pokazywany na festiwalu w Cannes, a także w wielu
krajach na świecie. To otworzyło aktorowi drogę do międzynarodowej kariery, a
także przyniosło mu propozycje wyjazdu na Zachód i za wielką wodę.
Daniel Olbrychski ze swadą i dowcipem przytacza role
Gerwazego w Panu Tadeuszu, czy Jana Brońskiego w Blaszanym bębenku Volkera
Schlöndorffa, historie współpracy z Jerzym Hoffmanem czy Andrzejem Wajdą,
zwłaszcza w kontekście roli Kmicica w Potopie, kiedy Wajda próbował zniechęcić
aktora do tej roli, ale paradoksalnie, to sam Kirk Douglas skłonił go, by
poszedł za intuicją i przyjął tę rolę. To nią zapisał się w historii polskiego
kina, a przede wszystkim w zbiorowej świadomości narodowej jako upostaciowienie
Kmicica, a także Azji Tuhajbejowicza z Pana Wołodyjowskiego. A że wybór był
słuszny, świadczy także nominacja filmu do Oskara. Jak Olbrychski podsumowuje
swoją karierę:
Miałem dużo szczęścia, bo w tym zawodzie jeszcze poza talentem, pracowitością, co jest oczywiste, to trzeba mieć dużo szczęścia, a ja tego szczęścia miałem ogromnie dużo.
Daniel Olbrychski (ur. 1945 w Łowiczu) – aktor filmowy i teatralny. Absolwent Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, gdzie pracuje jako pedagog. Współpracował wielokrotnie z takimi reżyserami jak Andrzej Wajda, Kazimierz Kutz, Krzysztof Zanussi, Jerzy Hoffman czy Krzysztof Kieślowski. Z niezwykle długiej listy jego kinowych kreacji niewątpliwie najbardziej zapamiętane zostały role Kmicica w Popiołach (1974), Azji w Panu Wołodyjowskim (1969), Daniela w Wszystko na sprzedaż (1968) czy Pana Młodego w Weselu (1972). Występował także w zagranicznych produkcjach, m.in. w nagrodzonym Oskarem Blaszanym bębenku (reż. Volker Schlöndorff), Nieznośnej lekkości bytu (reż. Philip Kaufman), Cyruliku syberyjskim (reż. Nikita Michałkow). Pojawiał się na deskach Teatru Narodowego, Powszechnego, Ateneum i Teatru na Woli w Warszawie, niejednokrotnie można go było również podziwiać w Teatrze Telewizji. Otrzymał wiele nagród, w tym Złoty Medal Gloria Artis – Zasłużony kulturze (2006), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy artystycznej (1998), Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych za zasługi w propagowaniu polskiej kultury za granicą (1980) czy wyróżnienia przyznawane przez publiczność (np. plebiscyt „Ekspresu wieczornego” na najważniejszego polskiego aktora w 1974 roku oraz siódme miejsce w rankingu najważniejszych aktorów XX wieku według czytelników „Polityki”).
Tagi
Powiązane materiały
-
czas trwania 10 min 50 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Magdalena Zawadzka | Notacje
Filmowa Basieńka z „Pana Wołodyjowskiego”, Magdalena Zawadzka, opowiada o swojej niestandardowej drodze do aktorstwa i… miłości
-
czas trwania 11 min 25 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Jan Peszek | Notacje
-
czas trwania 10 min 40 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Adam Ferency | Notacje
-
czas trwania 10 min 18 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Barbara Borys-Damięcka | Notacje
-
czas trwania 11 min 06 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Jan Englert | Notacje
Zobacz także
-
czas trwania 54 min 41 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
Władysław Ślesicki | Wtedy-teraz. Polska Szkoła Dokumentu
Twórczość Władysława Ślesickiego tematem kolejnego spotkania z cyklu „Wtedy–teraz”. Gośćmi Michała Oleszczyka są syn reżysera Adam Ślesicki, a także filmoznawca Piotr Pławuszewski – autor monografii „Po swojemu. Kino Władysława Ślesickiego”
-
czas trwania 16 min 00 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Jerzy Bożyk | Dezerterzy
-
czas trwania 13 min 52 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Alek Silber – pisarz polski w Australii | Zapiski ze współczesności | 4/5
-
czas trwania 8 min 17 sek
Przejdź do gatunku: audycja
Tomasz Rygalik | Zakąski
-
czas trwania 6 min 00 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Filip Zawada | Flaneur kulturalny | 1/14
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus