Miasteczko | Jerzy Ziarnik
odtwarzaj/zatrzymaj - spacja|
przewiń w przód/przewiń w tył - strzałki prawo/lewo|
głośniej/ciszej - strzałki góra/dół|
jakość - q
Debiutancki film jednego z najważniejszych polskich dokumentalistów. Ten z pozoru liryczno–nostalgiczny dokument o małym miasteczku skrywał w istocie śmiałą krytykę ówczesnego systemu prawnego i ekonomicznego
Opis materiału
Debiutancki film jednego z najważniejszych polskich dokumentalistów i drugi „czarny dokument” – obok Skalnej ziemi –
nakręcony na prowincji. Scenariusz do niego napisała późniejsza wybitna
dokumentalistka Krystyna Gryczełowska. Ten z pozoru
liryczno–nostalgiczny dokument o małym miasteczku, które podupada,
wyludnia się jak tysiące innych na kielecczyźnie, skrywał w istocie
śmiałą krytykę ówczesnego systemu prawnego i ekonomicznego. Oto na
skutek powojennych „reform” Wincentowo, cieszące się od stuleci sławą
miasta szewców (komentarz: „Byli mistrzami w swoim fachu. Prawdziwe
arcydzieła wychodziły z ich rąk. Mieli swoje legendy o butach dla
Stanisława Augusta. Mieli zapał urodzonych artystów”) zostaje
spacyfikowane przez nowe prawo zabraniające prywatnego handlu skórami.
Młodzi, nie obarczeni obowiązkami rodzinnymi, wyjeżdżają z miasta w
poszukiwaniu lepszych perspektyw. Ci, którzy mają do utrzymania żony i
dzieci – stają przed wyborem wegetowania z nędznie płatnej pracy w
spółdzielni lub prowadzenia prywatnego zakładu obciążonego wysokimi
podatkami i nie objętego przydziałem skóry. Obchodząc absurdalne prawo
szewcy kupują skóry nielegalnie, ryzykując więzienie. „W tym mieście w
każdym prawie domu mieszkają ludzie, którzy piszą w ankietach: karany
sądownie”. Te słowa komentarza zestawione zostały z najbardziej
poruszającym obrazem z tego filmu: dzieci spoglądają na matkę, która
pochylona nad stosem drewnianych prawideł ukrywa zapłakaną twarz w
dłoniach. Przed chwilą zobaczyliśmy jak sąd powiatowy skazał jej męża na
rok więzienia za nielegalne posiadanie skóry. Ziarnik podobnie jak
Ślesicki i Karabasz w Gdzie diabeł mówi dobranoc, czy Wrocławski w Miejscu zamieszkania
wskazuje, że zło tkwi w anonimowej, rozrośniętej ponad miarę machinie
biurokratycznej („Miasto produkuje coraz mniej. Miasto się wyludnia. Ale
z roku na rok coraz lepiej rozwija się sprawozdawczość. Coraz więcej
pisaniny. Uciekają ludzie od tej bezmyślnej pracy. Wyjeżdżają...”), złym
prawie, które służy sprytnym spekulantom i bierności organizacji
młodzieżowych (ujęcie pokazujące odrapany budynek z zabitymi na głucho
okiennicami, na którym widnieje tablica: „Zarząd Powiatowy Związku
Młodzieży Polskiej”). Obok zainscenizowanych sytuacji, są w filmie
ujęcia nie aranżowane, podpatrzone kamerą Antoniego Staśkiewicza na
cotygodniowym targu: kobieta ubrana na czarno (może wdowa?) stoi
samotnie z obrazem, którego nikt nie chce od niej kupić, mężczyzna z
zegarem, a obok sprzedawca pary spodni, także czekają na nabywców.
Pokazane w filmie miasteczko – nazwane w komentarzu Wincentowem, by
reprezentowało setki innych, dzielących podobny los – to w istocie
Staszów w województwie kieleckim zamieszkiwany od stuleci przez
rzemieślników. Staszowscy szewcy otrzymali przywilej cechu w 1655 roku.
Tu wyrabiano słynne szable „staszówki”. Czwartkowy targ, który oglądamy w
filmie, organizowany był od wieków na mocy prawa nadanego miastu przez
Zygmunta I w 1526 roku. W filmie niewiele mówi się o dawnej, wspaniałej
przeszłości Wincentowa-Staszowa. Na jej tle peerelowska współczesność
miasteczka prezentowałaby się w jeszcze bardziej ponurych barwach.
Opis autorstwa Mikołaja Jazdona pochodzi z książeczki dołączonej do wydawnictwa DVD Polska Szkoła Dokumentu | Czarna seria.
Jerzy Ziarnik (1931-1999) był reżyserem i scenarzystą filmowym. Ukończył Wszechzwiązkowy Państwowy Instytut Kinematografii w Moskwie (1960), w 1973 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Ma na swoim koncie wiele dokumentów, wśród których najbardziej znane pozostają filmy publicystyczne opatrzone często zgryźliwym komentarzem, m.in. Nowy pracownik (1966), Kłopoty z pierścieniami (1978), Krowom niebo do pyska (1976, premiera 1980), a także fascynujące portrety polskich reżyserów: Andrzeja Wajdy w filmie Na planie (1968) oraz Adama Hanuszkiewicza w obrazach Szkice do portretu reżysera (1970) i Hanuszkiewicz (1971). Do najważniejszych filmów dokumentalnych Ziarnika należą Powszedni dzień gestapowca Schmidta (1963) i Patrzę na twoją fotografię (1979) – oba oparte na wnikliwej analizie starych fotografii. Jego kinowy debiut fabularny Nowy (1969), jak również kontynuacja tego filmu – Kłopotliwy gość (1969), satyrycznie odnoszą się do problemu biurokracji. Dorobek fabularny reżysera zamyka Niebieskie jak Morze Czarne (1971) – komedia o wycieczce zagranicznej polskich dyrektorów do Bułgarii.
Film został zdigitalizowany w ramach Programu Wieloletniego Kultura+ Priorytet Digitalizacja. Mecenasem programu jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a operatorem Narodowy Instytut Audiowizualny.
Kultura+ jest uchwalonym przez Radę Ministrów wieloletnim programem rządowym na lata 2011–2015. Podstawowym celem Programu jest poprawa dostępu do kultury oraz zwiększenie uczestnictwa w kulturze społeczności lokalnych. Głównym celem jego Priorytetu „Digitalizacja” jest wsparcie digitalizacji zasobów kultury poprzez zakup sprzętu do digitalizacji, sam proces digitalizacji oraz cyfrowe upowszechnianie zdigitalizowanych zbiorów.
Opis autorstwa Mikołaja Jazdona pochodzi z książeczki dołączonej do wydawnictwa DVD Polska Szkoła Dokumentu | Czarna seria.
Jerzy Ziarnik (1931-1999) był reżyserem i scenarzystą filmowym. Ukończył Wszechzwiązkowy Państwowy Instytut Kinematografii w Moskwie (1960), w 1973 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Ma na swoim koncie wiele dokumentów, wśród których najbardziej znane pozostają filmy publicystyczne opatrzone często zgryźliwym komentarzem, m.in. Nowy pracownik (1966), Kłopoty z pierścieniami (1978), Krowom niebo do pyska (1976, premiera 1980), a także fascynujące portrety polskich reżyserów: Andrzeja Wajdy w filmie Na planie (1968) oraz Adama Hanuszkiewicza w obrazach Szkice do portretu reżysera (1970) i Hanuszkiewicz (1971). Do najważniejszych filmów dokumentalnych Ziarnika należą Powszedni dzień gestapowca Schmidta (1963) i Patrzę na twoją fotografię (1979) – oba oparte na wnikliwej analizie starych fotografii. Jego kinowy debiut fabularny Nowy (1969), jak również kontynuacja tego filmu – Kłopotliwy gość (1969), satyrycznie odnoszą się do problemu biurokracji. Dorobek fabularny reżysera zamyka Niebieskie jak Morze Czarne (1971) – komedia o wycieczce zagranicznej polskich dyrektorów do Bułgarii.
Film został zdigitalizowany w ramach Programu Wieloletniego Kultura+ Priorytet Digitalizacja. Mecenasem programu jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a operatorem Narodowy Instytut Audiowizualny.
Kultura+ jest uchwalonym przez Radę Ministrów wieloletnim programem rządowym na lata 2011–2015. Podstawowym celem Programu jest poprawa dostępu do kultury oraz zwiększenie uczestnictwa w kulturze społeczności lokalnych. Głównym celem jego Priorytetu „Digitalizacja” jest wsparcie digitalizacji zasobów kultury poprzez zakup sprzętu do digitalizacji, sam proces digitalizacji oraz cyfrowe upowszechnianie zdigitalizowanych zbiorów.
Tagi
Powiązane materiały
Powiązane materiały
-
czas trwania 10 min 05 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Powszedni dzień gestapowca Schmidta | Jerzy Ziarnik
Dokument Jerzego Ziarnika, który na podstawie fotografii znalezionych w poniemieckim albumie rekonstruuje codzienne życie funkcjonariusza gestapo – Schmidta
-
czas trwania 18 min 53 sek
Przejdź do gatunku: reportaż
Na planie | Jerzy Ziarnik
-
czas trwania 14 min 20 sek
Przejdź do gatunku: etiuda
Chłopcy | Maciej Dejczer
-
czas trwania 10 min 48 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Gdzie diabeł mówi dobranoc | Władysław Ślesicki, Kazimierz Karabasz
Zobacz także
-
czas trwania 47 min 03 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Wielka ucieczka | Ksawery Szczepanik
Historia człowieka, który przez dużą część swojego życia próbował uciec z PRL. Urodzony na Ziemiach Odzyskanych Siegfried Kapela miał tylko jedno marzenie – chciał uciec z Polski i żyć w Niemczech jako Niemiec
-
czas trwania 7 min 31 sek
Przejdź do gatunku: reportaż
Transylwania | In Between? | 2016
-
czas trwania 11 min 51 sek
Przejdź do gatunku: reportaż
Pogranicze macedońsko-albańsko-greckie | In Between? | 2017
-
czas trwania 1 godz 40 min 00 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Inny świat | Dorota Kędzierzawska
-
czas trwania 1 godz 33 min 33 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Będzie głośno | Davis Guggenheim
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus