Krzysztof Penderecki | Życie i twórczość
odtwarzaj/zatrzymaj - spacja|
przewiń w przód/przewiń w tył - strzałki prawo/lewo|
głośniej/ciszej - strzałki góra/dół|
jakość - q
Krótki film o życiu i twórczości Krzysztofa Pendereckiego. Więcej w Kolekcji Specjalnej NINATEKI Trzej Kompozytorzy.
- 00:00:19 "Po Ormianach mam fantazję, czarne oczy, ciemną karnację skóry".
- 00:00:24 "Po niemieckich przodkach to, co najważniejsze - systematyczność w pracy, zdolność ogarnięcia wielkiej formy, co w polskiej muzyce jest rzadkością."
- 00:00:33 - tak mówił Krzysztof Penderecki w przededniu swoich 75 urodzin.
- 00:00:37 Ormianką była jego babcia ze strony ojca, Niemcem dziadek ze strony matki.
- 00:00:42 Różnorodność wpisana jest w biografię Pendereckiego.
- 00:00:46 Charakteryzuje nie tylko rodzinne korzenie, ale także pozamuzyczne zainteresowania czy zawodowe ambicje kompozytora
- 00:00:53 aby sprawdzić się w każdej muzycznej formie, od symfonii po operę.
- 00:01:01 Przyszedł na świat 23 listopada 1933 roku w Dębicy na Podkarpaciu.
- 00:01:08 Wielopokoleniowa rodzina mieszkała pod jednym dachem i na przyszłego kompozytora miały wpływ osobowości tak różne,
- 00:01:14 jak religijna matka, dziadek społecznik i ojciec adwokat, a zarazem skrzypek amator, który w każdą niedzielę inicjował wspólne muzykowanie.
- 00:01:26 Od niego Krzysztof dostał pierwsze skrzypce, kupione zaraz po wojnie od radzieckiego żołnierza za butelkę spirytusu
- 00:01:32 i fortepian, kupiony za dwie.
- 00:01:34 Na co dzień zajmował się nim dziadek, również muzykalny, Robert Berger, który wpoił mu kindersztubę.
- 00:01:43 Penderecki miał 6 lat, kiedy wybuchła II Wojna Światowa.
- 00:01:46 Niespełna 9, kiedy likwidowano żydowskie getto w Dębicy.
- 00:01:50 Potworne sceny, które widział z okien mieszkania odreaguje potem w muzyce.
- 00:01:55 Do Wstrząsającej "Brygady śmierci" z początku lat 60. wykorzystał fragmenty dziennika Leona Weliczkera,
- 00:02:01 więźnia obozu Janowskiego we Lwowie, zatrudnionego przymusowo do palenia zwłok ofiar hitlerowskiego ludobójstwa.
- 00:02:07 Pamięci ofiar obozu w Auschwitz dedykował oratorium "Dies Irae" z 1967 roku.
- 00:02:14 Utwór wykonany podczas uroczystości odsłonięcia pomnika w Oświęcimiu porównano wówczas do "Guerniki" Pabla Picassa.
- 00:02:23 W tym czasie był już kompozytorem uznanym w świecie.
- 00:02:26 W 1969 roku słynny krytyk muzyczny Jerzy Waldorff pisał:
- 00:02:31 "Po oszałamiającym światowym sukcesie "Pasji" otacza Pendereckiego na zachodzie taki kult, jakiego obiektem w latach 30. był w Paryżu Strawiński".
- 00:02:40 "Pasję wg. św. Łukasza" napisał w wieku 33 lat.
- 00:02:44 Dedykował ją żonie Elżbiecie, z którą pobrali się rok wcześniej.
- 00:02:49 Impulsem dla wielkiej kariery była pierwsza edycja "Warszawskiej Jesieni" w 1956 roku.
- 00:02:55 Penderecki, student wydziału kompozycji Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie, usłyszał wtedy po raz pierwszy "Święto Wiosny" Igora Strawińskiego.
- 00:03:04 Z tego doświadczenia zrodziło się marzenie o podróży do Darmstadt, do źródeł nowych trendów w muzyce.
- 00:03:10 Przez 2 lata bezskutecznie starał się o paszport, więc kiedy Związek Kompozytorów Polskich ogłosił konkurs dla młodych kompozytorów,
- 00:03:17 w którym główną nagrodą było stypendium na zachodzie, był zdeterminowany, żeby go wygrać.
- 00:03:22 Wysłał na konkurs 3 kompozycje podpisane trzema różnymi godłami.
- 00:03:26 Jury, w którym zasiadał m.in.: Witold Lutosławski, przyznało mu 3 pierwsze nagrody.
- 00:03:32 Laureat pojechał jednak ostatecznie do Włoch, jako zdeklarowany spadkobierca kultury śródziemnomorskiej.
- 00:03:40 Nagrodzone w konkursie strofy zostały wykonane na "Warszawskiej Jesieni" jeszcze w tym samym 1959 roku.
- 00:03:48 Zaraz potem przyszło pierwsze zagraniczne zlecenie, do festiwalu w Donaueschingen.
- 00:03:53 Nazwisko Pendereckiego błyskawicznie stało się znane.
- 00:03:56 Jednocześnie było synonimem awangardy.
- 00:03:58 Niemal każde prawykonanie jego utworu było wstrząsem dla publiczności.
- 00:04:02 Relacje, takie jak ta, Ludwika Erharda z "Warszawskiej Jesieni" 1962 roku, nie należały do rzadkości.
- 00:04:10 "Wykonanie "Kanonu" przyjęte zostało gwizdami, krzykiem i tumultem, jakich Filharmonia Narodowa dotąd nie słyszała.
- 00:04:16 Wrzawa trwała długo, groziła skandalem, później zaś przez wszystkie dni festiwalu "Kanon" był tematem burzliwych sporów i dyskusji".
- 00:04:32 Kiedy jako twórca muzyki sonorystycznej osiągnął wszystko, co było do osiągnięcia na polu awangardy,
- 00:04:38 dały o sobie znać wartości wyniesione z domu: szacunek dla tradycji.
- 00:04:42 "Nigdy nie interesowałem się dźwiękiem dla dźwięku, formą dla formy, co uchroniło mnie od choroby awangardyzmu, jałowej pustki i nudy abstrakcyjnych rozwiązań formalnych.
- 00:04:53 Chciałem, aby moja muzyka była wyznaniem.
- 00:04:56 Szukałem autentycznej, nowoczesnej ekspresji dla odwiecznych tematów", mówił w wywiadach.
- 00:05:02 "Sztuka powinna być źródłem trudnej nadziei".
- 00:05:12 Lista nagród, odznaczeń, honorowych doktoratów i innych prestiżowych dowodów uznania jest wielokrotnie dłuższa niż autorski indeks utworów.
- 00:05:21 Pozostając nadal bardzo aktywnym kompozytorem, dyrygentem i pedagogiem,
- 00:05:25 80-letni Penderecki przyznaje się do zmiany priorytetów.
- 00:05:29 'Kiedy byłem młody, interesowało mnie to, co stworzył człowiek".
- 00:05:33 "W miastach, w których przebywałem zwiedzałem wszystkie muzea".
- 00:05:36 "A teraz, bardziej od wytworów człowieka, interesuje mnie to, co stworzył Pan Bóg".
- 00:05:40 "Piękne drzewo bardziej mnie zachwyca niż najpiękniejsze dzieło sztuki".
- 00:05:44 W swoim parku, który otacza słynny dwór w Lusławicach ma ponad 1500 gatunków drzew, które starannie kataloguje i inwentaryzuje.
- 00:05:52 Mieszka tu z rodziną od ponad 30 lat, z krótkimi przerwami.
- 00:05:56 Pół wieku wcześniej mieszkał tu Jacek Malczewski.
- 00:05:58 Trudno o pejzaż bardziej symboliczny i adekwatny do osobowości kompozytora.
- 00:06:04 Kolejną inicjatywą Pendereckiego jest powstałe w Lusławicach Europejskie Centrum Muzyki.
- 00:06:10 Kompozytor dokonał jego uroczystego otwarcia w maju 2013 roku, dokładnie pół roku przed swoimi 80 urodzinami.
Opis materiału
Krzysztof Penderecki jest jednym z najlepiej rozpoznawanych w świecie polskich kompozytorów współczesnych. Rozgłos zdobył już w latach 60. XX wieku, kiedy wprowadził do swych dzieł nowatorskie rozwiązania brzmieniowe, fakturalne i notacyjne. Jego nazwisko stało się wówczas niemal synonimem polskiej (i nie tylko) awangardy. Późniejsza twórczość Pendereckiego wyrosła z silnego pragnienia przezwyciężenia alienacji, na którą skazani są współcześni artyści: kompozytor rozpoczął proces budowania własnego, uniwersalnego idiomu muzycznego, opartego na twórczej syntezie rozmaitych elementów tradycji – od awangardowego sonoryzmu po środki właściwe stylowi neoromantycznemu. Jego muzyka o wyrazistej konstrukcji i dramaturgii, niosąca głęboko humanistyczne przesłanie, cieszy się uznaniem i powodzeniem wśród szerokiego grona słuchaczy.
Kolekcja Specjalna NINATEKI Trzej Kompozytorzy
Kolekcja Specjalna NINATEKI Trzej Kompozytorzy
Tagi
Powiązane materiały
Powiązane materiały
-
czas trwania 10 min 23 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Polimorfia na 48 instrumentów smyczkowych | Krzysztof Penderecki
Posłuchaj więcej utworów w Kolekcji specjalnej TRZEJ KOMPOZYTORZY
-
czas trwania 8 min 28 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Pasja wg św. Łukasza | Stabat Mater | Krzysztof Penderecki
-
czas trwania 24 min 31 sek
Przejdź do gatunku: reportaż
Penderecki Reloaded
Zobacz także
-
czas trwania 34 min 25 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
Wojciech Kilar | Rozmowy na koniec wieku | Wojciech Kilar
Wojciech Kilar opowiada Katarzynie Janowskiej i Piotrowi Mucharskiemu o tajnikach sztuki kompozytorskiej
-
czas trwania 58 min 22 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Duch Piramidy | Andreas Koefoed
-
czas trwania 14 min 39 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Elżbieta Szczepańska-Lange | Zapiski ze współczesności | 1/5
-
czas trwania 4 min 25 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Wywiad z Mirosławem „Makenem” Dzięciołowskim | Róbrege 2013
-
czas trwania 42 min 52 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Henryk Wieniawski. Ostatni wirtuoz romantyzmu
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus