Jankiel Adler | Przewodnik po sztuce
- 00:00:26 [Zbigniew Libera]: Jakub Adler urodził się 20 lipca 1895 roku w Tuszynie.
- 00:00:32 Był ósmym spośród dwanaściorga dzieci kupca Eliasza Adlera i jego żony Chany Łai.
- 00:00:40 Jankiel, takiego bowiem imienia zwykł Adler używać, wychował się w środowisku chasydzkim w pobliżu włókienniczej Łodzi.
- 00:00:47 Chasydyzm miał ogromny wpływ na jego twórczość.
- 00:00:50 Już w pierwszym cyklu malarskim zrealizowanym pod wpływem twórczości El Greca, podjął temat wielkiego mistyka żydowskiego, Izraela Balszema.
- 00:01:02 Mając lat 17, Jankiel udał się w podróż do Belgradu, aby terminować u swojego wuja, grawera.
- 00:01:08 Stamtąd, w roku 1913, wyruszył w podróż do Niemiec, aby zamieszkać u swojego starszego rodzeństwa - włókniarzy i kupców w miejscowości Bramen, obecnie znanej jako Wuppertal.
- 00:01:20 Tam też w roku 1916 rozpoczął studia na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych i wkrótce znalazł się w kręgu młodych malarzy nadreńskich z grupy "das Junge Rheinland".
- 00:01:39 W roku 1918 po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Jankiel Adler wraca do Łodzi, gdzie wraz z Mosze Brodersonem zakładają ugrupowanie żydowskich artystów i poetów pod nazwą "Jung Idysz".
- 00:01:55 Grupa ta organizowała w łódzkich kawiarniach wieczory autorskie, przedstawienia teatralne i kabaretowe w języku Jidisz.
- 00:02:05 Adler i Broderson, a także Marek Szwarc, Henoch Barczyński, Icchak Kacenelson, Wincent Brauner, Ida Braunerówna, Pola Lindenfeld i inni, utrzymują ścisłe kontakty z polskimi ugrupowaniami artystycznymi, takimi jak "Zdrój" i "Bunt".
- 00:02:20 W tym samym roku 191,8 ma także miejsce debiut artystyczny Jankiela Adlera, podczas wystawy zorganizowanej przez Stowarzyszenie Artystów i Miłośników Sztuki w Domu Sztuki w Łodzi przy ulicy Piotrkowskiej 71.
- 00:02:39 W roku 1920 Adler wyjeżdża ponownie do Niemiec.
- 00:02:43 Początkowo zatrzymuje się w Berlinie, gdzie nawiązuje kontakty z radykalnym kręgiem artystów skupionych wokół pisma "Die Aktion".
- 00:02:50 W roku 1922 przeprowadza się do Dusseldorfu.
- 00:02:53 W Niemczech przyjaźni się z tak wybitnymi artystami jak Raoul Hausmann, Otto Freundlich, Otto Dix czy poetka Else Lasker-Schüler.
- 00:03:02 Jego prace publikowane są w "Der Sturm", najważniejszym piśmie artystycznym owego czasu.
- 00:03:10 W roku 1929 podczas wizyty w Łodzi i Warszawie, Jankiel Adler udzielił wywiadu żydowskiemu pismu "Literarische Blatter", w którym powiedział między innymi:
- 00:03:22 "Jestem przekonany, że nadejdzie taki czas w którym stanie się oczywiste, że zdobycze polityczne nie są w stanie nas uszczęśliwić i stać się trwałymi wartościami".
- 00:03:33 "Liczy się jedynie duchowy i umysłowy rozwój danego narodu".
- 00:03:41 W roku 1933 po dojściu Hitlera do władzy, Adler za namową przyjaciół opuszcza Niemcy.
- 00:03:47 Początkowo zatrzymuje się w Paryżu.
- 00:03:50 W tym samym roku bierze udział w wystawie młodej niemieckiej sztuki w nowojorskim Rockefeller Center.
- 00:03:55 W rok później przeniósł się do małej miejscowości w pobliżu Pirenejów, zaś jego brat Emil zostaje publicznie wychłostany przez bojówkę S.A. przed własnym domem w Bramen.
- 00:04:05 W latach 1935-1937, Jankiel Adler ponownie zamieszkał w Polsce.
- 00:04:12 W kwietniu i maju 1935 roku w sali wystawowej przy ulicy 6 sierpnia, zaprezentował łódzkiej publiczności swoją retrospektywę z lat 1920-1935, obejmującą 58 prac.
- 00:04:27 Łódzkie muzeum otrzymało wówczas od autora i zakupiło kilka obrazów z tej wystawy.
- 00:04:33 [trzy dźwięki, cyklicznie grane na fortepianie]
- 00:04:57 [ZL]: W roku 1937 Jankiel Adler mieszkał w Warszawie, mieście tradycyjnie już niechętnym sztuce.
- 00:05:04 Jak wspomina ówczesny dyrektor Łódzkiego Muzeum, Marian Minich, Adler narzekał na brak zainteresowania jego twórczością ze strony, jak mówił "fachowych urzędników muzealnych".
- 00:05:15 Powiedzieć miał wówczas "Oni są Kunsthistorike, ale nie są Kunstkenner."
- 00:05:22 "To ja pana pytam, kto z nich interesuje się współczesnym artystą. Kto z nich myśli o tym z czego on ma żyć. Wie pan "kein Gluck, kein Geld, kein Rauchtabak".
- 00:05:35 Czy dziś, po bez mała 80 latach, wciąż nie można powiedzieć tego samego?
- 00:05:42 Tymczasem obrazy Adlera znalazły uznanie w oczach innych urzędników. Pokazywane były na wystawie "Sztuka zdegenerowana" we wszystkich większych miastach Niemiec.
- 00:05:52 W ramach tej samej akcji, o tej samej nazwie, jego twórczość została usunięta ze wszystkich niemieckich kolekcji i muzeów.
- 00:05:59 W listopadzie tego samego roku obraz Adlera pt.: "Chasyd", pokazano w ramach wystawy "der Ewige Jude" w Monachium.
- 00:06:07 Ten wyjątkowy artysta, dla którego nawet dziś nie znalazło się miejsce w polskojęzycznej wersji Wikipedii, czuł się jednak Polakiem.
- 00:06:15 Po napaści nazistowskich Niemiec na Polskę w roku 1940, ochotniczo wstąpił do formującej się we Francji armii polskiej, gdzie przeszkolony został jako artylerzysta.
- 00:06:24 Po bitwie o Dunkierkę został ewakuowany z portu Sans Nazar do Anglii a następnie do Szkocji, gdzie w 1941 roku został zdemobilizowany z powodu choroby serca.
- 00:06:36 Na Wyspach Brytyjskich Jankiel Adler pozostał już do końca swojego życia.
- 00:06:40 Aktywnie brał udział w życiu kulturalnym Glasgow i Londynu.
- 00:06:44 Przyjaźnił się m.in. z Dylanem Thomasem, Samuelem Beckettem, a także emigrantami Oskarem Kokoschką, Kurtem Schwittersem i małżeństwem Themersonów.
- 00:06:59 Jankiel Adler zmarł 25 kwietnia 1949 roku w Aldbourne, koło Londynu.
- 00:07:05 [elektroniczna muzyka]
Polski artysta Jakub Jankiel Adler wywodzący się ze
środowiska chasydzkiego poszukiwał nowej ikonografii, zderzając symbolikę
chrześcijańską i żydowską. Jego sztuka to wyjątkowe połączenie wczesnego
kubizmu, ekspresjonizmu i konstruktywizmu opatrzone licznymi odwołaniami do El
Greca i Ludwiga Meidnera. Zbigniew Libera, przybliżając jego dramatyczną
biografię, ukazuje aktualność problemów z jakimi zmagał się Adler jako zawodowy
artysta, niejednokrotnie pozbawiony całkowicie środków do życia.
Przewodnik po sztuce to cykl krótkich audycji edukacyjnych, w których artysta Zbigniew Libera przedstawia historię sztuki XX wieku. Opowieść Libery ilustrowana jest dziełami ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. Każdy odcinek poświęcony jest ważnemu artyście, zjawisku artystycznemu bądź szczególnie wybitnemu dziełu sztuki. Program ma formułę autorskiego felietonu, który łączy wiedzę o charakterze encyklopedycznym z ciekawostkami i osobistymi spostrzeżeniami prowadzącego.
Zbigniew Libera (ur. 1959) – artysta, performer, autor obiektów, instalacji oraz filmów wideo; zadebiutował na początku lat 80. filmem Obrzędy intymne, ale uznanie krytyki zdobył w pierwszej połowie lat 90. cyklem prac Urządzenia korekcyjne. Zestaw Body master dla chłopców (1994) orazŁóżeczka porodowe dla dziewczynek (1996), podobnie jak najbardziej znane dzieło artysty Lego.Obóz koncentracyjny to w pełni funkcjonalne obiekty, stanowiące imitacje rzeczywiście istniejących przedmiotów. Poddając je nieznacznym modyfikacjom i osadzając w obcym dla nich kontekście, Libera pokazuje rolę, jaką w procesie socjalizacji odgrywają przedmioty codziennego użytku. Wiele z jego prac weszło do kanonu współczesnej sztuki europejskiej.
Muzeum Sztuki w Łodzi to muzeum, którego główną osią programową jest sztuka awangardowa, dokumentowanie jej historii i praca nad jej aktualizacją. Instytucja posiada trzy oddziały: ms1, ms2 oraz Pałac Herbsta. Założona w 1930 roku placówka jest drugim najstarszym muzeum sztuki nowoczesnej na świecie, wpisanym do Państwowego Rejestru Muzeów w 1998 roku.
Tagi
Powiązane materiały
-
czas trwania 7 min 31 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Karol Hiller | Przewodnik po sztuce
Odcinek prezentujący najważniejsze dokonania Karola Hillera
-
czas trwania 7 min 12 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Władysław Hasior | Przewodnik po sztuce
-
czas trwania 6 min 39 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Katarzyna Kobro | Przewodnik po sztuce
-
czas trwania 7 min 33 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Derek Boshier | Przewodnik po sztuce
Zobacz także
-
czas trwania 16 min 55 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
Czytelnia | 28.11.2010 | odc. 147
Premiery książkowe listopada 2010 roku: Justyna Bargielska, Jakub Żulczyk, Marek Baczewski
-
czas trwania 40 min 58 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
WOK – Wszystko o kulturze | 25.11.2012
-
czas trwania 18 min 51 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
WOK - Wszystko o kulturze | 14.03.2015
-
czas trwania 51 min 10 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Zbigniew Religa | Notacje | 3/3
-
czas trwania 39 min 16 sek
Przejdź do gatunku: program publicystyczny
WOK – Wszystko o kulturze | 18.03.2012
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus