Jan Nowicki | Notacje
odtwarzaj/zatrzymaj - spacja|
przewiń w przód/przewiń w tył - strzałki prawo/lewo|
głośniej/ciszej - strzałki góra/dół|
jakość - q
Autoportret aktora z wolnością w tle, czyli Jan Nowicki wspomina naznaczone wojną dzieciństwo, odwieczną potrzebę buntu i działania na przekór, perypetie szkolne, a także zdradza, jakie ma podejście do (własnej) śmierci
- 00:00:19 [fragment piosenki] Za dzień, za dwa. Za noc, za trzy, choć nie dziś...
- 00:00:31 [Jan Nowicki]: Wszystko, co było dzieciństwem, było najpiękniejsze.
- 00:00:35 Że nie wspomnę o tym, że rzutuje na nasze całe już potem dorosłe życie, więc moje dzieciństwo to jeszcze jest huk bomb,
- 00:00:47 to jeszcze są pożary, to jeszcze są najbliżsi powracający z jakichś dziwnych Syberii, jakichś dziwnych obozów
- 00:00:58 I ja to strzępami, ale pamiętam.
- 00:01:04 Ciepły sweter, łyżwy, chleb posmarowany śmietaną i posypany cukrem to było coś absolutnie szczególnego.
- 00:01:14 Ja do tej pory jak widzę, że jak biedak wpieprza taki kawałek kiełbasy to ja nie mogę pojąć, że on się tak obżera.
- 00:01:21 Dlatego, że taki kawałek kiełbasy pocięty na małe płateczki oznaczał niedzielne śniadanie.
- 00:01:29 Jedliśmy orzechy, owoce, które trzeba było sobie samemu nazbierać,
- 00:01:35 najczęściej kraść, bo trzeba było przejść przez płot, żeby skraść komuś czereśnie albo jabłka.
- 00:01:47 Nieraz mnie pytają "A skąd się wziął z pana aktor, czy pan chodził do teatru?"
- 00:01:52 Nie musiałem chodzić do teatru, bo teatr mój miałem w moim miasteczku.
- 00:01:57 A niezależnie od Fredry czy nawet Schillera, którego widziałem w remizie strażackiej "Zbójców"
- 00:02:05 były teatry pożarów, były teatry pogrzebów.
- 00:02:11 Pogrzeby były absolutnie niesłychane.
- 00:02:15 Bo jak babcia Paszyńska umierała, to byliśmy wszyscy wokół niej, płonęła gromnica i czekaliśmy na jej ostatni oddech.
- 00:02:24 Więc proszę mi pokazać takiego Szekspira w teatrze, który mógłby mnie tak dotknąć, jak to wydarzenie.
- 00:02:32 [fragment filmu] "Wiem, że nie jesteś mężczyzną"
- 00:02:36 "Nie zachowujesz się jak prawdziwy mężczyzna"
- 00:02:39 "Ale co to znaczy? Co to znaczy być mężczyzną?!"
- 00:02:43 "Czy ty nie rozumiesz, że to w ogóle nic nie znaczy!"
- 00:02:46 [Jan Nowicki]: Moje życie głównie składało się z ucieczek, ale nie przed czymś co mnie przeraża,
- 00:02:55 ale inaczej, z wędrówek, gdzieś, co mnie interesuje.
- 00:02:59 To znaczy ja byłem takim człowiekiem, chłopcem, że jak byłem w TPPCUSZ,
- 00:03:07 Technikum Przemysłowo-Pedagogiczne Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego, taki to jest skrót,
- 00:03:15 nad Wisłą we Włocławku, była to szkoła i jak zobaczyłem wzgórza w słońcu po drugiej stronie Wisły,
- 00:03:21 to podnosiłem palec, pani myślała, że ja chcę do toalety, a ja znikałem na miesiąc.
- 00:03:28 Szedłem tam w te góry, okłamałem wszystkich, jeszcze mamie powiedziałem, że pluję krwią i nie mogę piłować.
- 00:03:37 To samo było jak już potem byłem studentem, jak mnie przyjęli łódzkiej szkoły, gdzie zresztą wytypowała mnie dyrektorka.
- 00:03:44 A nie że ja chciałem być aktorem, tylko mówi: "Ty robisz błędy ortograficzne, nie umiesz liczyć, no to może będziesz aktorem".
- 00:03:52 No i poszedłem i zdałem, ale po dwóch tygodniach uciekłem stamtąd, kłamiąc wszystkim.
- 00:03:58 Chłopakom powiedziałem, że idę do zespołu "Śląsk", mamie, że nie mam stypendium, a profesorom, że mama choruje.
- 00:04:05 Żeby tylko uciec stamtąd, bo nudziło mnie to, oni jacyś tacy, zwłaszcza z tych starszych lat, tacy chodzili nadęci, piękni tacy, wiesz...
- 00:04:15 Po co mi oni.
- 00:04:18 Ale wróciłem.
- 00:04:21 Ale jak wyjechałem to zapomniałem zakręcić kran na 5 piętrze w akademiku na ulicy Ciesielskiej.
- 00:04:30 Zalałem cały akademik, to mnie wyrzucili.
- 00:04:35 A jak mnie wyrzucili to poszedłem do kopalni, żeby nie pójść do wojska,
- 00:04:40 bo w "Kurierze Polskim" wyczytałem, że kopalnia węgla kamiennego "Bytom 8" reklamuje od wojska.
- 00:04:47 No i pojechałem tam, zamieszkałem w "Domu górnika", z ludźmi, którym listy pisałem do dziewcząt, bo część była analfabetów.
- 00:05:00 Jeden siorbał herbatę tak głośno, że budził mnie w środku nocy, ale było tam pięknie.
- 00:05:07 Piliśmy wódkę, były piękne dziewczęta.
- 00:05:12 Ja chciałem być wolnym, a ponieważ nikt mnie nie uczył, że są pewne rzeczy, które trzeba wykonać,
- 00:05:18 bo inaczej to zginie kolega, albo nie zarobimy pieniędzy, że trzeba wstać i iść na szychtę.
- 00:05:27 Tak jak potem zrozumiałem, że trzeba wstać i iść na próbę, żeby nie lekceważyć moich kolegów
- 00:05:33 bądź nie narażać ich na jakieś niebezpieczeństwo w przypadku kopalni.
- 00:05:38 Także kopalnia była dla mnie, dostałem tam w dupę, ale była dla mnie niezwykle istotnym momentem w moim życiu.
- 00:05:52 Profesor Modrzewski, który pięknie umierał na gruźlicę w Łodzi, on jedyny mnie lubił tak naprawdę.
- 00:05:59 Kazał mi sprzedać butelki po wódce i jechać do Krakowa.
- 00:06:06 Bo co ja miałem robić, ja nic nie umiałem, ja tylko umiałem 'Kochany poeto ruin" i "Janosik tańczył z cesarzową"
- 00:06:15 i "Do prostego człowieka", te 3 wiersze zapamiętałem z Łodzi.
- 00:06:19 Tylko to umiałem.
- 00:06:21 I znowu szedłem do szkoły po to, żeby mnie do wojska nie wzięli, tylko musiałem pojechać do Krakowa.
- 00:06:26 I ten mi dał list polecający, ten profesor Modrzewski, który zawsze mi 5 dawał z prozy.
- 00:06:36 Bo mnie lubił.
- 00:06:39 I mówi: "Proszę pana, aktorem pan nie będzie, bo pan jest człowiekiem niepoważnym,
- 00:06:44 ale lubię pana, no i dam panu list polecający do Merunowicza, może go pan przeczytać".
- 00:06:51 I dał mi ten list, a tam: "Mój drogi Jerzy" pisał profesor Henryk Modrzewski do Merunowicza,
- 00:06:59 "wysyłam ci studenta". "Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus", od tego zaczynał,
- 00:07:04 "wysyłam ci studenta, Jana Nowickiego, który nigdy aktorem nie będzie, ale mam do niego słabość. Przyjrzyj się mu" itd.
- 00:07:14 A potem mi narysował, ponieważ był wynalazca,
- 00:07:19 jak miał cygarniczkę to na gumkę zakładał, mówił: "widzi pan, tak nie przypali pan stołu, proszę pana",
- 00:07:25 albo wymyślił wózek, teraz to jest powszechne, walizki są na wózkach, ale wtedy tego nie było,
- 00:07:31 wymyślił wózek do wożenia walizek.
- 00:07:34 Mówi tak: "Stypendium pan nie dostanie, proszę pana, bo pan jest chuligan,
- 00:07:39 ale może pan skonstruować wózek i wozić walizki na dworcu, proszę pana,
- 00:07:47 A w ogóle to niech pan nie idzie do tego Krakowa, niech pan sprzeda butelki, rzecz jasna,
- 00:07:52 ale niech pan wejdzie do parowozu, proszę pana, niech pan dosypuje węgiel i w ten sposób pan taniej dojedzie do Krakowa".
- 00:08:02 Ja przyjechałem do Krakowa i zdałem, z pewnymi wątpliwościami.
- 00:08:11 Bo dziekan mówi do mnie: "Co pan, co tu jest... Przytułek pan robi z tej szkoły teatralnej? Był pan 3 razy na pierwszym roku i znowu pan tu?"
- 00:08:22 No to ja znowu "Gdy znów do murów klajstrem świeżym przylepiać zaczną..." i znowu tego 'do prostego człowieka"
- 00:08:30 i ten "kochany poeto ruin" i tak mnie przyjęli.
- 00:08:33 A za pięć lat byłem dziekanem tej uczelni.
- 00:08:37 [fragment filmu] "Uratowała mi pani życie. Dziękuję"
- 00:08:40 "Nie ma za co"
- 00:08:43 "Pani ręka?" [śmiech]
- 00:08:49 [Jan Nowicki]: Ja nie chciałem być aktorem,
- 00:08:52 Ja powiem więcej, ja do tej pory nie chcę być aktorem,
- 00:08:55 także moje np.: rozstanie się z intensywnym uprawianiem aktorstwa nie niesie we mnie żadnej emocji.
- 00:09:06 Dlatego, że no po co mi nim być, już pomijam fakt w jakiej kondycji się w tej chwili znajduje polskie aktorstwo
- 00:09:14 i że w zasadzie to, co nam proponują, zwłaszcza, jeżeli chodzi o seriale jest obelgą dla naszej inteligencji.
- 00:09:24 Nawet te role, jest ich niedużo, ze 3-4 teatralne, które nawet znajdują się w encyklopediach,
- 00:09:31 to one nie robiły na mnie żadnego wrażenia,
- 00:09:34 jak mnie chwalono za nie, to nie bardzo wiedziałem za co mnie chwalą.
- 00:09:38 Tak jak nie bardzo wiedziałem za co mnie ganią, jak zagrałem coś zdaniem krytyki czy otoczenia źle.
- 00:09:45 [fragment spektaklu] "Chceta wiedzieć chłopaki, jak mnie AK wykończyło?"
- 00:09:52 "Wysłali mnie, żebym zastrzelił jedną dziwkę, co się z żandarmami puszczała!"
- 00:09:59 "Poszedłem, bom żołnierz, rozkaz dla żołnierza święta rzecz"
- 00:10:07 [Jan Nowicki]: Zajmuję się moja wolnością poza krańcem, poza końcem.
- 00:10:11 Mam na przykład zamiar wybudować grób.
- 00:10:15 I nie mogę wyjść ze zdumienia, że jak sobie ktoś buduje dom, to wszyscy uważają że to jest mniej więcej w porządku.
- 00:10:24 Natomiast jak ktoś se buduje grób,
- 00:10:27 w świetle faktu, że każdy z nas walnie w pewnym momencie, niezależnie od tego ile ma lat.
- 00:10:34 Dlatego że tak jak nie znoszę przemądrzałych starców, tak nie znoszę przemądrzałej młodzieży.
- 00:10:40 Dlatego, że ileż ja już widziałem nieżywych młodych, wie pani, a ile widzę starych których trzeba zastrzelić, bo żyją i żyją.
- 00:10:47 No nie można z nimi wytrzymać.
- 00:10:51 Także, grób trzeba sobie wybudować.
- 00:10:55 I trzeba posadzić drzewo, które ja wybiorę, a nie że ktoś mi tam posadzi.
- 00:11:01 Ja na przykład chcę, żeby była jarzębina.
- 00:11:03 Więc jeżeli mam możliwość i energię, to dlaczego mam nie wybudować pięknego miejsca, które się będzie nazywało grobem rodziny Nowickich.
- 00:11:12 Tak jak to kiedyś bywało.
- 00:11:14 I znowu upatruję w tym rodzaj wolności,
- 00:11:19 że jeżeli np.: zakładam - będę miał wypadek samochodowy pod Sieradzem
- 00:11:29 i w miejscowym szpitalu będą szeptać, myśląc że ja tego nie słyszę, ze nic ze mnie nie będzie,
- 00:11:36 to ja nie będę myślał o tym, że umieram, tylko będę myślał
- 00:11:39 do jakiego miejsca się sprowadzę,
- 00:11:41 wybranego przez pana Janka, a nie przez Ziutka.
Opis materiału
Bohaterem odcinka Notacji jest Jan Nowicki, aktor teatralny
i filmowy. Nie o aktorstwie i współpracy z wielkimi reżyserami XX wieku jest to
program, a o świadomej, a zarazem wypełnionej buntem drodze Nowickiego do zawodu.
Aktor w zajmujący sposób opowiada o swoim dzieciństwie, z którego przywołuje
obrazy bliskich wracających z zesłania, z Syberii, z obozów. Czas ten postrzega
przez pryzmat zmysłów, a zwłaszcza smaku – chleba ze śmietaną i cukrem,
kiełbasy, kradzionych owoców i orzechów.
Dla Nowickiego najlepszym i podstawowym teatrem jest teatr
codzienności, czyli pogrzeby, pożary, które jak misteria wspomina z
dzieciństwa. Na egzaminy do łódzkiej Filmówki wytypowała go dyrektorka Technikum
Przemysłowo-Pedagogicznego Centralnego Szkolenia Zawodowego we Włocławku, które
okazało się dla niego jedynie epizodem. Podobnie jak Filmówka, z której szybko
zrezygnował, ale po czasie wrócił. Nie na długo jednak. Został wyrzucony ze
studiów za nieumyślne zalanie akademika. Chcąc uciec od wojska, a zarazem
zasmakować prawdziwego życia, najął się do pracy w kopalni Bytom. Wspomina ten
czas z sentymentem, a także fakt pisania swoim kolegom po fachu jako osoba
piśmienna listów do dziewczyn. Mimo twierdzeń, że nigdy nie chciał i nie chce być
aktorem, trafił do Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie i tam dopadło go aktorskie
przeznaczenie.
Z nagrania wyłania się obraz świadomego siebie, swoich
potrzeb i wartości człowieka, którego nadrzędnym celem i życiową busolą jest
wolność. Także wówczas, gdy trzeba zdecydować o pochówku, rodzaju grobu, o czym
Nowicki mówi w podsumowaniu materiału.
Jan Nowicki (ur. 1939 w Kowalu) – aktor filmowy i teatralny, wykładowca Polskiej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Od początku kariery związany z krakowskim Teatrem Starym. Występował w filmach Andrzeja Wajdy, Aleksandra Forda, Jerzego Skolimowskiego, Krzysztofa Zanussiego czy Jana Jakuba Kolskiego; do jego najbardziej zapamiętanych ról należą jednak Józef z Sanatorium pod klepsydrą Wojciecha Hasa i tytułowa rola Wielkiego Szu Sylwestra Chęcińskiego. Laureat wielu nagród, w tym Nagrody Miasta Krakowa za wybitne osiągnięcia aktorskie czy Nagrody Państwowej II Stopnia. Odznaczony m. in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001), Złotym Krzyżem Zasługi (1977) oraz Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2005). Prywatnie ojciec aktora, Łukasza Nowickiego.
Tagi
Powiązane materiały
Powiązane materiały
-
czas trwania 9 min 56 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Krystian Lupa | Notacje
Krystiana Lupy autoportret opowiadany – reżyser „Lunatyków” odsłania mało znane fakty ze swojego dzieciństwa, czasów dojrzewania i imponuje samoświadomością
-
czas trwania 11 min 25 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Jan Peszek | Notacje
-
czas trwania 11 min 00 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Ignacy Gogolewski | Notacje
-
czas trwania 11 min 06 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Jan Englert | Notacje
-
czas trwania 10 min 40 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Adam Ferency | Notacje
Zobacz także
-
czas trwania 58 min 36 sek
Przejdź do gatunku: audycja
Aneta Prymaka-Oniszk | Literatura non-fiction
„Bieżeństwo 1915” – jak wyglądała ucieczka milionów osób z zachodnich guberni Imperium Rosyjskiego na daleką Syberię? Dlaczego władze carskie rozpętały tę dramatyczną w skutkach akcję? Jakie mity narosły wokół tych wydarzeń i dlaczego tak mało się o tym mówi? Autorka książki, Aneta Prymaka-Oniszk, rozmawia z Katarzyną Nowak
-
czas trwania 39 min 24 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Beata Fudalej | Niedziela z...
-
czas trwania 0 min 55 sek
Przejdź do gatunku: zwiastun
Muzeum Dźwięków | zwiastun
-
czas trwania 2 min 56 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Mathieu Gallet | Rada Programowa NInA
-
czas trwania 8 min 12 sek
Przejdź do gatunku: wywiad/rozmowa
Rozmowa z Paulem Van Nevelem | Actus Humanus 2013
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus