Teatr Witkacego - sprzeciw wobec naturalizmu | 2/3
Wykłady otwarte Teatru Narodowego organizowane są od 1999 roku. W tym wykładzie z sezonu 2003/2004 w ramach cyklu Teatr XX wieku o Witkacym opowiada prof. Janusz Degler, historyk literatury, teatrolog, przez lata kierownik Zakładu Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych Uniwersytetu Wrocławskiego, badacz i edytor wielu publikacji o teatrze, autor m.in. książki Witkacego portret wielokrotny. Wykład został wygłoszony w Teatrze Narodowym w Warszawie 8 listopada 2003 roku.
Stanisław Ignacy Witkiewicz – człowiek renesansu: malarz, dramaturg, powieściopisarz, teoretyk kultury, sztuki, filozof, artysta życia… Postać wyjątkowa w polskiej kulturze, wielowymiarowa, pełna sprzeczności i przez to trudna do jednoznacznego określenia. Istnieją różne interpretacje jego bogatej twórczości. Przez dekady krytycy literaccy i teatralni poszukiwali innych perspektyw odczytywania jego dzieł: psychologicznych, historiozoficznych, filozoficznych. Janusz Degler proponuje spojrzeć na dorobek Witkacego przez pryzmat teorii teatru. To ona pozwala wydobyć z „kłębowiska zwanego Witkacym” czytelne rysy gatunkowe. „Witkacy właściwie nie ma kontynuatorów, nie mógł ich mieć” – mówi Janusz Degler – „Wyjątkowe cechy jego twórczości sprawiają, że nawiązać do niego można tylko przez parodię lub naśladownictwo” – dodaje.
Stanisław Ignacy Witkiewicz (ur. 24 lutego 1885 w Warszawie, zm. 18 września 1939 w Jeziorach) – dramatopisarz, prozaik, filozof, teoretyk i krytyk sztuki, malarz. Dzieciństwo i okres młodości spędził w Zakopanem. Jego edukacją zajął się ojciec, zapewniając synowi korepetycje uznanych artystów i wykładowców akademickich. Po zdanej eksternistycznie maturze młody Witkiewicz w latach 1904-05 uczył się malarstwa w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, najpierw w pracowni Jana Stanisławskiego, a następnie pod opieką Józefa Mehoffera. W czasie kilkuletniego pobytu w Krakowie aktywnie działał w środowisku artystycznym, wiele podróżował. W lutym 1914 roku, po burzliwej z nim kłótni narzeczona Jadwiga Janczewska popełniła samobójstwo. Witkiewicz wpadł w represję. Jego przyjaciel, słynny antropolog Bronisław Malinowski postanowił wówczas zabrać go w charakterze fotografa na wyprawę naukową do Nowej Gwinei. Witkacy szybko jednak powrócił do Europy, która pogrążała się właśnie w wojnie, i postanowił zaciągnąć się do armii carskiej, korzystając z pomocy petersburskich krewnych. W Rosji zastała go rewolucja październikowa. Doświadczenie to wywarło ogromny wpływ na jego późniejszą twórczość, która posiada w dużej mierze katastroficzny i pesymistyczny charakter. Już podczas pobytu w Rosji zaczął pracować zarobkowo malując portrety. To wtedy też powstały zręby jego teorii sztuki, której dał wyraz w zbiorze szkiców Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia (1919), a następnie w dziełach Szkice estetyczne (1922) i Teatr. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze (1923). Witkiewicz jest autorem licznych dramatów, które dzięki grotesce, absurdowi i czarnemu humorowi ukazywały schyłkowość istniejącego świata i wielość zagrażających mu katastrof. Należą do nich m.in. W małym dworku (1921), Matka (1924) i Szewcy (1934). Pisał też powieści: m.in. Pożegnanie jesieni (1927) i Nienasycenie (1930) i rozprawy filozoficzne, z których najsłynniejsza to Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia (1935). Był niezwykle barwną postacią międzywojennego polskiego życia artystycznego. Z jednej strony podziwiano wszechstronny talent i nietuzinkową osobowość, a jego portrety i sztuki teatralne cieszyły się ogromną popularnością, z drugiej jednak, uważano go za artystę nie do końca poważnego, za dziwaka i ekscentryka; wielu ludzi nauki i sztuki unikało go. Zmarł śmiercią samobójczą 18 września 1939 roku w majątku zaprzyjaźnionych ziemian na Polesiu po otrzymaniu informacji o agresji Związku Radzieckiego na Polskę.
ilustracja: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Tworzenie świata, 1921-22, Wikimedia Commons, PD
Tagi
Powiązane materiały
-
czas trwania 16 min 37 sek
Przejdź do gatunku: wykład
Teatr Witkacego - sprzeciw wobec naturalizmu | 3/3
Wykład otwarty Teatru Narodowego z 2003 roku
-
czas trwania 12 min 03 sek
Przejdź do gatunku: wykład
Teatr Witkacego - sprzeciw wobec naturalizmu | 1/3
-
czas trwania 12 min 55 sek
Przejdź do gatunku: wykład
Paradoksy twórczości Stanisława Wyspiańskiego: geniusz czy imitator? | 1/3
-
czas trwania 12 min 59 sek
Przejdź do gatunku: wykład
Miron - aktor. O teatrze w twórczości Białoszewskiego | 1/4
-
czas trwania 9 min 42 sek
Przejdź do gatunku: wykład
Zobaczyć mowę i milczenie. Wokół dramatów Tadeusza Różewicza | 1/6
Zobacz także
-
czas trwania 15 min 27 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Zbigniew Zapasiewicz | Zapiski ze współczesności | 2/5
Zbigniew Zapasiewicz opowiada o kolejnych etapach swojej edukacji, teatralnej pasji i początkach drogi aktorskiej
-
czas trwania 15 min 14 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Jerzy Turowicz | Głosy z przeszłości | 1/5
-
czas trwania 10 min 29 sek
Przejdź do gatunku: wykład
Miron - aktor. O teatrze w twórczości Białoszewskiego | 4/4
-
czas trwania 13 min 59 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Saga rodu Damięckich | Zapiski ze współczesności | 3/5
-
czas trwania 9 min 37 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Tadeusz Kantor | Finezje literackie | 5/5
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus