Metastasis | Iannis Xenakis
odtwarzaj/zatrzymaj - spacja|
przewiń w przód/przewiń w tył - strzałki prawo/lewo|
głośniej/ciszej - strzałki góra/dół|
jakość - q
Nie ma tu ani melodii, ani korespondencji pomiędzy poszczególnymi motywami, ani nawet psychologicznego efektu budowania i rozładowywania napięcia. Jest to czysty konstruktywizm
Opis materiału
Choć to jeden z młodzieńczych utworów greckiego kompozytora i architekta, napisany krótko po ukończeniu studiów u Oliviera Messiaena, jego znaczenie dla muzyki porównywane jest do IX Symfonii Ludwiga van Beethovena i Święta wiosny Igora Strawińskiego.
Ta niezwykła kompozycja na orkiestrę złożoną z 60 muzyków pisana była w latach 1953-1954, a pierwszy raz została wykonana na festiwalu nowej muzyki w Donaueschingen w Niemczech w 1955 roku. Krytycy pisali o autorze utworu jako o przybyszu z innej planety.
Greckie słowo metastaseis oznacza „przekroczenie bezruchu”. Chodziło o przekroczenie statycznego charakteru kompozycji serialnej i propozycję innego podejście do komponowania. Pomysłów dostarczała Xenakisowi praca w biurze architektonicznym Le Corbusiera. O ile plan konstruktorski na papierze wygląda statycznie, o tyle przetransponowany na dźwięki staje się dynamiczny. Na potrzeby Metastasis Xenakis przygotował szkic przedstawiający matematyczne przekształcenie prostej, które następnie zinstrumentował.
Muzyka, jaką w ten sposób uzyskał, nie miała precedensu. Nie ma w niej ani melodii, ani korespondencji pomiędzy poszczególnymi motywami, ani nawet psychologicznego efektu budowania i rozładowywania napięcia. Jest czysty konstruktywizm, jest też energia wynikająca z działania masami dźwiękowymi. Przesunięciu prostej odpowiada glissando, zwielokrotnione w Metastasis do 46 niezależnych partii instrumentalnych, które „rozjeżdżając” się ze wspólnego dźwięku, przekształcają stopniowo w rój. Xenakis porównywał go do odgłosu milionów cykad dźwięczących w letni dzień.
Początkowo Metastasis miała być częścią trylogii Anastenaria (obok Procession aux eaux claires i Sacrifice), ostatecznie Xenakis zdecydował jednak wyodrębnić utwór jako samodzielną całość.
Metastasis oraz kolejne utwory Xenakisa dały impuls do poszukiwania estetycznych walorów czystego brzmienia orkiestry oraz wyodrębnienia się w latach 60. XX wieku nurtu zwanego Klangkomposition – kompozycją brzmienia. Oprócz Xenakisa współtworzyli go: György Ligeti i Helmut Lachenmann. Można też odnaleźć jego odpowiednik w polskim sonoryzmie, którego przykładem są m.in. wczesne utwory Krzysztofa Pendereckiego.
Monika Pasiecznik Fot. Tony Hammond, Flickr, CC BY-NC-SA
Ta niezwykła kompozycja na orkiestrę złożoną z 60 muzyków pisana była w latach 1953-1954, a pierwszy raz została wykonana na festiwalu nowej muzyki w Donaueschingen w Niemczech w 1955 roku. Krytycy pisali o autorze utworu jako o przybyszu z innej planety.
Greckie słowo metastaseis oznacza „przekroczenie bezruchu”. Chodziło o przekroczenie statycznego charakteru kompozycji serialnej i propozycję innego podejście do komponowania. Pomysłów dostarczała Xenakisowi praca w biurze architektonicznym Le Corbusiera. O ile plan konstruktorski na papierze wygląda statycznie, o tyle przetransponowany na dźwięki staje się dynamiczny. Na potrzeby Metastasis Xenakis przygotował szkic przedstawiający matematyczne przekształcenie prostej, które następnie zinstrumentował.
Muzyka, jaką w ten sposób uzyskał, nie miała precedensu. Nie ma w niej ani melodii, ani korespondencji pomiędzy poszczególnymi motywami, ani nawet psychologicznego efektu budowania i rozładowywania napięcia. Jest czysty konstruktywizm, jest też energia wynikająca z działania masami dźwiękowymi. Przesunięciu prostej odpowiada glissando, zwielokrotnione w Metastasis do 46 niezależnych partii instrumentalnych, które „rozjeżdżając” się ze wspólnego dźwięku, przekształcają stopniowo w rój. Xenakis porównywał go do odgłosu milionów cykad dźwięczących w letni dzień.
Początkowo Metastasis miała być częścią trylogii Anastenaria (obok Procession aux eaux claires i Sacrifice), ostatecznie Xenakis zdecydował jednak wyodrębnić utwór jako samodzielną całość.
Metastasis oraz kolejne utwory Xenakisa dały impuls do poszukiwania estetycznych walorów czystego brzmienia orkiestry oraz wyodrębnienia się w latach 60. XX wieku nurtu zwanego Klangkomposition – kompozycją brzmienia. Oprócz Xenakisa współtworzyli go: György Ligeti i Helmut Lachenmann. Można też odnaleźć jego odpowiednik w polskim sonoryzmie, którego przykładem są m.in. wczesne utwory Krzysztofa Pendereckiego.
Monika Pasiecznik Fot. Tony Hammond, Flickr, CC BY-NC-SA
Tagi
Powiązane materiały
Powiązane materiały
-
czas trwania 36 min 09 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Pierrot Lunaire | Arnold Schönberg
Jeden z pierwszych awangardowych spektakli muzycznych, który przyczynił się do powstania i rozwoju nowej sztuki performatywnej, łączącej awangardową muzykę, teatr, tekst i plastykę
-
czas trwania 2 min 45 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Etiuda na jedno uderzenie w talerz | Włodzimierz Kotoński
-
czas trwania 1 godz 21 min 10 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Turangalila | Olivier Messiaen
-
czas trwania 6 min 39 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Anaklasis na orkiestrę smyczkową i 6 grup perkusyjnych | Krzysztof Penderecki
-
czas trwania 8 min 02 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
De natura sonoris nr 1 na orkiestrę | Krzysztof Penderecki
Zobacz także
-
czas trwania 30 min 18 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
I Koncert fortepianowy b-moll | Piotr Czajkowski
Niesłychanie podniosły i emocjonalny utwór jest dowodem na to, że arcydzieła nie od razu spotykają się z należnym im uznaniem
-
czas trwania 7 min 00 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
Sonata na skrzypce i fortepian | Marcin Markowicz
-
czas trwania 11 min 10 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
III Kwartet smyczkowy „Wycinanki” | Andrzej Panufnik
-
czas trwania 21 min 39 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
III Symfonia „Symmetrical Visions” na orkiestrę | Bartosz Kowalski
-
czas trwania 22 min 16 sek
Przejdź do gatunku: utwór muzyczny
ReDim Q-Int na kwintet fortepianowy i dźwięki elektroniczne | Adrian Foltyn
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus