Hugo Kołłątaj | Na historycznej wokandzie
O jego zasługach uczą w szkole. Współtworzył
Konstytucję 3 maja, krzewił myśl republikańską, brzydził się klasowymi
podziałami, reformował i zakładał placówki edukacyjne, pisał traktaty polityczne
oraz naukowe. Uczestnik audycji występujący w roli kołłątajowskiego adwokata,
red. Andrzej Tokarczyk, przypomina, że uwielbienie dla postępowego kanonika
było wśród jego współczesnych autentyczne – w końcu lud śpiewał nawet o nim w
piosenkach. Jednak dr Krzysztof Bauer zasnuwa cieniem ten portret światłego
reformatora. Zarzuty są niebagatelne. Mowa o tym, że Kołłątaj był defraudantem,
bez mała złodziejem, człowiekiem, który zamiast mieć na względzie swój stan
duchowny, wiódł wystawne życie, był łasy na honory, skupiony na pomnażaniu
osobistego majątku. Doprawdy smutno wygląda ta postać
oświeceniowo-patriotycznego „guru”, który po rzezi Pragi ucieka do Kozienic z
powstańczym skarbem pod pazuchą albo szepcze do ucha króla Stanisława Augusta,
by ten przystąpił do Targowicy. Jednocześnie sylwetka XVIII-wiecznej
osobistości zaczyna dzięki tym epizodom mienić się żywymi kolorami, nabiera
kształtów człowieka z krwi i kości, a nie z kart historii.
Hugo
Kołłątaj (1750–1812) – polityk i działacz społeczny, ideolog
polskiego oświecenia, absolwent uniwersytetu w Krakowie, w następnych latach
rektor tej uczelni i jej reformator, od 1775 roku kanonik krakowski,
współpracownik Komisji Edukacji Narodowej, lider grupy radykalnych publicystów
na rzecz reform (Kuźnica Kołłątajowska), jeden z autorów Konstytucji 3 maja, od
roku 1791 podkanclerzy koronny; wobec słabości państwa zwolennik układów z
carycą Katarzyną, zgłaszający akces do Targowicy, a w następnych latach współuczestnik
przygotowań do insurekcji kościuszkowskiej. Był współautorem uniwersału
połanieckiego (1794) – ustawy o nadaniu ziemi tym chłopom, którzy stanąć mieli
do powstania. Więziony przez władze zaborcze, po odzyskaniu wolności zorganizował liceum
w Krzemieńcu i wstąpił do Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Był m.in. autorem
republikańskich Anonima listów kilka (1788–1789) i Prawa politycznego narodu
polskiego (1790), dzieła z zakresu filozofii społecznej – Porządek
fizyczno-moralny (1811), a także pionierskiej w Polsce pracy z zakresu
ewolucji – Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu
ludzkiego, czyli racjonalistycznie pojęty wstęp do historii (wyd. 1842).
Na historycznej wokandzie to cykl radiowych audycji poświęconych znanym i
wpływowym postaciom historycznym. Goście w studio, cenieni historycy, wcielają
się w oskarżyciela i obrońcę, by dokonać osądu działań wybranej postaci ze
współczesnej perspektywy.
ilustracja: Polona, PD
Tagi
Powiązane materiały
-
czas trwania 15 min 10 sek
Przejdź do gatunku: audycja
Stanisław August Poniatowski | Na historycznej wokandzie
Ostatni król Rzeczypospolitej – jeden z najbardziej wykształconych władców epoki. Był monarchą pechowym czy nieudolnym? Spór o Stanisława Augusta Poniatowskiego w audycji Andrzeja Sowy
-
czas trwania 14 min 47 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Julian Ursyn Niemcewicz | Na historycznej wokandzie
-
czas trwania 13 min 56 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Tadeusz Kościuszko | Na historycznej wokandzie
-
czas trwania 14 min 45 sek
Przejdź do gatunku: program edukacyjny
Jan Chryzostom Pasek | Na historycznej wokandzie
-
czas trwania 27 min 06 sek
Przejdź do gatunku: audycja
Józef Piłsudski | Na historycznej wokandzie
Zobacz także
-
czas trwania 7 min 29 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Władysław Frasyniuk o celach opozycji w negocjacjach z władzą
Zobacz więcej materiałów w kolekcji Archiwa transformacji ‘89
-
czas trwania 9 min 58 sek
Przejdź do gatunku: reportaż
Polska Kronika Filmowa nr 21/1990
-
czas trwania 15 min 14 sek
Przejdź do gatunku: wypowiedź
Janusz Tazbir | Zapiski ze współczesności | 4/5
-
czas trwania 2 min 05 sek
Przejdź do gatunku: dokument
Beata Chmiel czyta list do opozycji
-
czas trwania 10 min 12 sek
Przejdź do gatunku: reportaż
Polska Kronika Filmowa nr 10/1992
SKOMENTUJ
Dodaj komentarz.Poniżej znajduje się wtyczka systemu komentarzy DISQUS. Została ona napisana w html5, dlatego upewnij się czy Twój czytnik ekranu go wspiera. Oficjalnie wspierane przez DISQUS czytniki to VoiceOver i NVDA.
Przemieszczając się przyciskiem tab po kolejnych polach wtyczki, w 9 kroku (po pozycji udostępnij) możnesz wpisać treść komentarza. Jeśli jesteś już zalogowany zatwierdzić wysłanie Twojego komentarza możesz w kroku 10.
Jeśli nie jesteś zalogowany do systemu DISQUS możesz to zrobić w kroku 10. Możesz również logować się poprzez konta Facebook, Twitter lub Google+ w krokach kolejno 11, 12 i 13. W celu zarejestrowania nowego konta w DISQUS podaj swoje dane, w kroku 15 imię, 16 e-mail, 17 hasło. Zatwierdzić wysłanie komentarza można w kroku 18. comments powered by Disqus